Vào năm 2017, ngay trước khi Microsoft thiết lập quan hệ đối tác với công ty khởi nghiệp tương đối xa lạ thời đó là OpenAI, Bill Gates đã chia sẻ một bản ghi nhớ với Giám đốc điều hành Satya Nadella và một nhóm nhỏ gồm các nhà quản lý hàng đầu của công ty. Bill Gates dự đoán một trật tự thế giới mới sẽ sớm được tạo ra bởi cái mà ông gọi là "các tác nhân trí tuệ nhân tạo (AI)" - những trợ lý cá nhân kỹ thuật số có thể đoán trước mọi mong muốn và nhu cầu của chúng ta. Những tác nhân AI này sẽ mạnh hơn nhiều so với Siri và Alexa, với kiến ​​thức như thần thánh và trực giác siêu nhiên.

Bill Gates viết: “Các tác nhân sẽ không chỉ thay đổi cách mọi người tương tác với máy tính. Chúng cũng sẽ thay đổi ngành công nghiệp phần mềm, mang lại cuộc cách mạng lớn nhất trong lĩnh vực máy tính kể từ khi chúng ta chuyển từ gõ lệnh sang chạm vào biểu tượng”.

Vào thời điểm đó, bản ghi nhớ khiến những người đọc cảm thấy nó như điều xa vời.

Microsoft đã bị chế giễu vì những nỗ lực trước đây trong việc tạo ra các trợ lý cá nhân, từ trợ lý Office Clippy thất bại cho đến chatbot Tay phân biệt chủng tộc. Thời điểm đó, rất ít người tin rằng một thế hệ mới của những trợ lý cá nhân này sẽ biến đổi Microsoft. Song đến nay, có thể xác định rằng bản ghi nhớ bí mật của Bill Gates đã đúng khi Copilot giúp đưa Microsoft trở thành công ty đại chúng có giá trị nhất thế giới.

Được hỗ trợ bởi phiên bản mô hình ngôn ngữ lớn GPT của OpenAI, Copilot ra mắt vào năm ngoái dưới dạng một công cụ trong các sản phẩm của Microsoft nhằm trợ giúp người dùng thực hiện một số tác vụ như chuẩn bị bài thuyết trình và tóm tắt cuộc họp. Một nhà quản lý ở Microsoft cho biết: “Copilot bây giờ nghe chính xác giống như những gì Bill Gates đã viết”.

Đó không phải là điều ngẫu nhiên.

Về mặt công khai, Bill Gates gần như hoàn toàn bị loại khỏi Microsoft kể từ năm 2021 sau những cáo buộc rằng ông cư xử không đúng mực với các nhân viên nữ. Trên thực tế, trang Insider biết rằng Bill Gates đã âm thầm dàn xếp phần lớn cuộc cách mạng AI của Microsoft từ phía sau hậu trường.

Các lãnh đạo hiện tại và trước đây nói Bill Gates vẫn tham gia mật thiết vào các hoạt động của Microsoft như tư vấn về chiến lược, đánh giá sản phẩm, tuyển dụng nhà quản lý cấp cao và nuôi dưỡng mối quan hệ quan trọng giữa công ty với Sam Altman, người đồng sáng lập và là Giám đốc điều hành OpenAI.

Đầu năm 2023, khi Microsoft ra mắt phiên bản công cụ tìm kiếm Bing được hỗ trợ bằng công nghệ AI tương tự ChatGPT và cạnh tranh với Google, các lãnh đạo Microsoft cho biết Bill Gates là người đóng vai trò then chốt trong việc đưa kế hoạch vào hoạt động. Trong khi Satya Nadella có thể là gương mặt đại diện cho sự thành công về AI của Microsoft, đã xây dựng con đường lát vàng dẫn tới công trình khổng lồ trị giá 3.000 tỉ USD, thì Bill Gates lại là người đứng sau bức màn.

"Những gì bạn đọc không phải là những gì đang diễn ra trong thực tế. Satya Nadella và toàn bộ đội ngũ lãnh đạo cấp cao dựa vào Bill Gates rất nhiều. Chúng tôi xin ý kiến ​​của ông ấy mỗi khi thực hiện một thay đổi lớn", một giám đốc của Microsoft tiết lộ.

Khi Satya Nadella tiếp quản vai trò giám đốc điều hành từ Steve Ballmer một thập kỷ trước, Microsoft được coi là con khủng long của thời đại máy tính mà nó đi tiên phong. Peter Thiel, nhà đồng sáng lập PayPal, đã chỉ trích Microsoft là "canh bạc chống lại đổi mới công nghệ". Vì vậy, Satya Nadella (làm việc tại Microsoft từ năm 1992) đã tìm đến ông chủ cũ để nhờ giúp đỡ. Vào ngày trở thành Giám đốc điều hành Microsoft, Satya Nadella đã đề nghị Bill Gates dành 30% thời gian làm cố vấn kỹ thuật, một phần để giúp động viên nhân viên của mình.

Vào năm 2020, khi Bill Gates từ chức Chủ tịch hội đồng quản trị của Microsoft, Satya Nadella đã hết lời khen ngợi ông. Satya Nadella hứa rằng công ty sẽ “tiếp tục được hưởng lợi từ niềm đam mê kỹ thuật và lời khuyên liên tục của Bill Gates để thúc đẩy các sản phẩm và dịch vụ phát triển”.

Song một năm sau, sự yêu mến Bill Gates của Satya Nadella dường như đã thay đổi, ít nhất là về mặt công khai. Năm 2021, khi Bill Gates và bà Melinda ly hôn, tờ The Wall Street Journal đưa tin Bill Gates buộc phải từ chức chủ tịch hội đồng quản trị khi Microsoft điều tra việc ông ngoại tình với một nhân viên.

Khi tin tức về hành vi sai trái của Bill Gates được lan truyền rộng rãi, danh tiếng mà ông và đội ngũ quan hệ công chúng từng tạo dựng một cách tỉ mỉ trong nhiều năm đã bị phơi bày. Một số nhân viên nữ đã kể lại câu chuyện Bill Gates rủ họ đi chơi và các cuộc gặp của ông với tỷ phú ấu dâm Jeffrey Epstein lại bị giám sát chặt chẽ. Đột nhiên, người cố vấn cho Satya Nadella trở thành gánh nặng lớn nhất với ông. Điều đó buộc Satya Nadella và Microsoft phải tạo khoảng cách tạm thời với Bill Gates.

Satya Nadella nói vào thời điểm đó: “Microsoft của năm 2021 rất khác so với Microsoft của năm 2000. Thứ bậc quyền lực tại nơi làm việc không phải là thứ có thể lợi dụng dưới bất kỳ hình thức nào”. Sau này, ông nói thêm rằng trách nhiệm lớn nhất của Microsoft là “xây dựng một nền văn hóa nơi mọi người đều được trao quyền để làm những công việc có ý nghĩa”.

Tuy nhiên, trang Insider đã biết được rằng Bill Gates vẫn là một trong những người được Satya Nadella bí mật trao quyền để thực hiện những công việc có ý nghĩa. Thay vì trục xuất Bill Gates khỏi công ty, Satya Nadella tiếp tục tận dụng lời khuyên và chuyên môn của tỷ phú sinh năm 1955 và biến ông thành nhân vật chủ chốt trong nỗ lực của Microsoft nhằm giành vị trí thống trị lĩnh vực AI.

Câu chuyện thường được biết đến về mối quan hệ hợp tác giữa Microsoft và OpenAI là do Giám đốc công nghệ Kevin Scott của gã khổng lồ phần mềm Mỹ dàn xếp. Kevin Scott đã quen biết Sam Altman (Giám đốc điều hành OpenAI) nhiều năm. Vào mùa hè năm 2018, ông đã sắp xếp một cuộc gặp giữa Altman với Nadella. Cuối năm đó, ba người đàn ông đã thống nhất một thỏa thuận ban đầu và những diễn biến sau đó đã đi vào lịch sử.

(còn tiếp)

Sơn Vân