Đây là phát hiện gây bất ngờ khi giới nghiên cứu Mỹ truy cập được tài liệu trong một máy chủ đặt ở Triều Tiên. Các hãng phim hoạt hình sử dụng lao động từ quốc gia bị Mỹ trừng phạt một cách vô tình.

Sự trừng phạt nghiêm ngặt mà chính phủ Mỹ ban hành đã cấm doanh nghiệp nước này làm ăn với Triều Tiên. Thế nhưng tháng 12 năm ngoái, thám tử mạng Nick Roy - người thường lướt vào mạng của quốc gia Đông Bắc Á này - tìm thấy một trang web mới không đòi hỏi mật khẩu truy cập, đăng hàng loạt phác thảo hoạt hình, trong đó có cả bản vẽ của hai loạt phim Invincible (thuộc sở hữu của Amazon Prime Video) và Iyanu: Child of Wonder (chiếu trên dịch vụ Max thuộc sở hữu Warner Bros. Discovery). Trên web còn có không ít văn bản bằng tiếng Trung dịch sang tiếng Triều Tiên yêu cầu sửa chữa phác thảo. Ngoài ra còn có văn bản tiếng Anh ghi rõ thông số đồ họa cho Invincible.

Thám tử Roy chia sẻ phát hiện trên với Trung tâm Stimson. Sự phát hiện đặt ra câu hỏi về khả năng kiểm soát chuỗi sản xuất để tránh vi phạm lệnh trừng phạt của công ty công nghệ lẫn đơn vị ngành công nghiệp sáng tạo Mỹ, đồng thời cũng cho thấy đội ngũ chuyên viên đồ họa Triều Tiên tồn tại ra sao dưới sức ép trừng phạt. Cục Điều tra liên bang (FBI) cùng Bộ Ngoại giao, Bộ Tài chính Mỹ vào năm 2022 từng ra khuyến cáo rằng sáng tác hoạt hình là lĩnh vực có lao động Triều Tiên làm việc. Washington lo ngại lao động Triều Tiên mạo danh công dân nước khác để nhận việc từ đơn vị Mỹ.

Công ty an ninh mạng Mandiant cho biết dữ liệu máy chủ đặt ở Triều Tiên chỉ ra có rất nhiều lượt truy cập từ vùng đông bắc Trung Quốc, nên không loại trừ khả năng người bên Trung Quốc chuyển việc sang cho chuyên viên đồ họa nước láng giềng.

Skybound Entertainment phụ trách sản xuất Invincible cho Amazon tuyên bố công ty không hề hợp tác với bất cứ đơn vị Trung Quốc hay Triều Tiên nào. Công ty cam kết điều tra kỹ càng.

Phía Max, YouNeek Studios cùng Lion Forge Entertainment (cùng phụ trách sản xuất Iyanu: Child of Wonder) từ chối bình luận. Một nguồn tin của CNN tiết lộ Lion Forge Entertainment ký hợp đồng làm phim với đối tác Hàn Quốc, nhưng năm ngoái phát hiện đối tác giao vài phần việc cho đơn vị ngoài mà chưa xin phép nên đã quyết định chấm dứt hợp đồng.

Nhà nghiên cứu Martyn Williams (Trung tâm Stimson) cho biết: “Triều Tiên có rất nhiều công ty phần mềm được thành lập ở Trung Quốc đóng vai trò bình phong, gửi thông tin cùng công việc về nước thực hiện”.

Theo giới chuyên gia, Triều Tiên từ lâu đã xem hoạt hình và các hãng phim là công cụ tuyên truyền cũng như nguồn thu nhập. Hãng SEK của quốc gia Đông Bắc Á này từng ký hợp đồng với nhiều đối tác nước ngoài trước khi bị Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt. Ông Williams nghi ngờ SEK có dính líu đến những gì thám tử Roy phát hiện, vì chỉ có hãng này đủ sức xử lý khối lượng công việc lớn như vậy.

Chuyên gia về Triều Tiên Heinz Insu Fenkl nói rằng ngày nay truyện tranh của nước này được bày bán ở khắp nơi tại đông bắc Trung Quốc, mang lại nguồn thu quý giá.

“Vì Triều Tiên làm rất nhiều công việc ở cơ sở nên họ sở hữu công nghệ hoạt hình. Họ dành rất nhiều công sức lẫn tiền bạc để cập nhật công nghệ”, theo ông Fenkl.

Cẩm Bình