Tham gia chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, đại biểu Trần Thị Thanh Hương (An Giang) cho biết thời gian qua vẫn còn tình trạng một số dịch vụ thẩm định giá sai phạm trong việc cố ý thông đồng, câu kết làm sai lệch kết quả thẩm định giá.

Đại biểu Hương đề nghị Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết giải pháp nhằm tăng cường quản lý, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, nâng cao chất lượng hoạt động thẩm định giá, qua đó góp phần củng cố, nâng cao niềm tin của người dân trước tình trạng tiêu cực, lợi ích nhóm đối với lĩnh vực giá.

Trả lời chất vấn của đại biểu Hương, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết cả nước chỉ có mấy trăm công ty về thẩm định giá. Hơn nữa Bộ Tài chính cũng quản lý rất chặt chẽ quy trình thi chứng chỉ đối với thẩm định viên; những sai phạm trong thời gian qua chủ yếu do thẩm định viên cố tình làm sai.

Bộ trưởng Phớc lấy ví dụ về vụ ngân hàng SCB, kiểm toán ở ngân hàng này đều vi phạm. Rõ ràng ở đây do kiểm toán viên, thẩm định viên chứ không phải do công tác quản lý.

Ngoài ra, bộ trưởng cho hay phải thừa nhận một số văn bản vẫn còn lỗ hổng để cán bộ thẩm định giá lợi dụng.

Bộ trưởng Phớc lấy ví dụ về giá đất, áp dụng theo phương pháp thặng dư nếu điều tra thì việc thẩm định giá đều sai, bởi tài sản hình thành trong tương lai phải trải qua nhiều bước như lập, phê duyệt thiết kế, lập dự toán nhưng đến khi cơ quan kiểm toán, kiểm tra thì đều chưa đúng quy định.

Do vậy, nguyên nhân một phần do quy định của pháp luật, nhưng cũng có một phần từ cán bộ cố tình làm sai; nếu làm sai thì cần xử lý kỷ luật hoặc xử lý hình sự.

Phát biểu tranh luận tại phiên họp, đại biểu Tạ Văn Hạ cho biết, thời gian qua, các công ty thẩm định giá không những có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế mà trong các vụ án sai phạm vừa qua, vai trò của công ty thẩm định giá cũng rất quan trọng, có trách nhiệm, hoặc thậm chí là tiếp tay trong việc dìm giá hoặc nâng giá.

Theo đại biểu Hạ, có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân quan trọng là thời gian qua gia tăng quá nóng các doanh nghiệp thẩm định giá, vì vậy dẫn đến việc tiếp tay và sai phạm. Tuy nhiên, sau khi xử lý sai phạm dẫn đến việc không dám làm nên gây khó khăn trong hoạt động của nền kinh tế.

Trả lời về giải pháp khi thẩm định giá sai phạm, Bộ trưởng Phớc khẳng định Luật Giá năm 2023 đã khắc phục những tồn tại hạn chế của Luật Giá năm 2012 với nhiều nội dung mới ngằm ngăn chặn tình trạng kê khai giá không chính xác, phát hành thẩm định giá khống, tình trạng câu kết của thậm định viên với đối tác để nâng giá...

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, bộ đã cấp mới giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá cho 14 doanh nghiệp (năm 2022) và 12 doanh nghiệp (năm 2023). Tại thời điểm ngày 1.1.2024, cả nước có 278 doanh nghiệp thẩm định giá được thông báo đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá, 21 doanh nghiệp không đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá.

Trong năm 2022 bộ đã kiểm tra định kỳ 13 doanh nghiệp và xử phạt vi phạm hành chính đối với 5 doanh nghiệp; năm 2023 thực kiểm tra định kỳ 20 doanh nghiệp thẩm định giá và xử phạt vi phạm hành chính 7 doanh nghiệp thẩm định giá.

Ngoài ra, năm 2023 bộ đã thu hồi 26 giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá, đình chỉ kinh doanh đối với 16 doanh nghiệp thẩm định giá.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho rằng số lượng doanh nghiệp thẩm định giá trước đây tương đối lớn. Trong đó lại có nhiều doanh nghiệp nhỏ, chỉ đảm bảo số lượng tối thiểu 3 thẩm định viên về giá đăng ký hành nghề tại doanh nghiệp, hay thay đổi thông tin, nên ảnh hưởng nhất định đến công tác quản lý doanh nghiệp và quản lý thẩm định viên.

Thêm nữa, dịch vụ thẩm định giá là dịch vụ tư vấn tài chính phức tạp, chuyên môn sâu và tương đối mới so với các lĩnh vực dịch vụ tài chính khác, thực tế mới phát triển mạnh mẽ sau khi Luật Giá được ban hành.

Một số sai phạm của cá nhân thẩm định viên và người đứng đầu doanh nghiệp thẩm định giá phải xử lý hình sự thời gian qua cho thấy cơ bản đều xuất phát nhiều từ nguyên nhân chủ quan của cá nhân thẩm định viên về giá hành nghề (cố ý thông đồng, câu kết làm sai lệch kết quả thẩm định giá)... Điều này cũng phần nào gây khó khăn cho công tác quản lý, kiểm soát sai phạm của cơ quan quản lý nhà nước.

Thời gian tới, Bộ Tài chính cho biết sẽ xây dựng các nghị định và thông tư hướng dẫn liên quan đến lĩnh vực thẩm định giá để kịp thời trình Chính phủ ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền các văn bản hướng dẫn luật. Trong đó, ban hành Chuẩn mực thẩm định giá Việt Nam (thay thế cho Hệ thống tiêu chuẩn thẩm định giá Việt Nam) quy định và hướng dẫn đầy đủ về nghiệp vụ đối với dịch vụ thẩm định giá, đảm bảo có hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2024.

Đặc biệt, tiếp tục quản lý chặt chẽ hoạt động cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá cũng như việc duy trì các điều kiện để được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá.

Ngoài ra là việc tăng cường công tác tuyên truyền chính sách, pháp luật về thẩm định giá, kết hợp với hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra đối với sự thực hiện quy định của pháp luật về thẩm định giá.

Lam Thanh