Trước khi các nhà điều tra hàng hải tìm hiểu những gì đã xảy ra với tàu lặn Titan xấu số, các chuyên gia đã đặt ra kịch bản ác mộng về việc hành khách trên đó dần cạn kiệt oxy hoặc một vụ nổ do kẽ hở trong vỏ áp suất của tàu.

Trong thời gian đó và những ngày tiếp theo, hình ảnh chủ tàu lặn Titan, Stockton Rush - Giám đốc điều hành công ty OceanGate, bắt đầu được dần được hé lộ. Ông là một trong năm hành khách trên tàu lặn Titan gặp nạn, nhà đổi mới theo kiểu "hành động nhanh, phá bỏ rào cản", mơ ước rằng chiến lược này có thể hiệu quả ngay cả ở vùng biển sâu.

Bốn hành khách còn lại tử nạn trong tàu Titan là Hamish Harding (tỷ phú và nhà thám hiểm người Anh 58 tuổi), Shahzada Dawood (doanh nhân gốc Pakistan 48 tuổi) cùng con trai Suleman (19 tuổi) - đều là công dân Anh, Paul-Henri Nargeolet (nhà hải dương học quốc tịch Pháp 77 tuổi kiêm chuyên gia nổi tiếng về tàu Titanic). Ông Paul-Henri Nargeolet đã đến thăm xác tàu Titanic hàng chục lần.

Một lá thư được hàng chục nhà lãnh đạo và chuyên gia trong ngành gửi trực tiếp tới Stockton Rush vào năm 2018 bày tỏ lo ngại về việc tàu lặn thiếu chứng nhận an toàn chính thức. Bức thư cảnh báo rằng hậu quả có thể là "thảm khốc" - từ cuối cùng được Lực lượng Tuần duyên Mỹ sử dụng để mô tả vụ nổ tàu lặn Titan.

Trong các cuộc phỏng vấn khi còn sống, Stockton Rush than thở về các quy định an toàn xung quanh ngành công nghiệp tàu ngầm, từng gọi nó là "an toàn một cách khó hiểu" và cản trở sự đổi mới.

Doanh nhân 61 tuổi nói với nhà báo David Pogue của đài CBS vào năm 2022: “Đến một thời điểm nào đó, an toàn chỉ là sự lãng phí thuần túy”.

OceanGate đã chọn chế tạo thân tàu lặn bằng sự kết hợp giữa sợi carbon và titan, thay vì titan tiêu chuẩn. Vào năm 2017, Stockton Rush nói với trang TechCrunch rằng “mọi người đều nói rằng bạn không thể xây dựng tàu lặn bằng sợi carbon này”, nhưng việc sử dụng vật liệu nhẹ hơn giúp giảm đáng kể chi phí.

Các email từ Stockton Rush mà trang Insider được đọc đã vẽ nên bức tranh về một CEO đang cố gắng vượt qua các giới hạn của tàu lặn Titan bất chấp lời cảnh báo từ các chuyên gia rằng tàu này chưa sẵn sàng để thám hiểm biển sâu.

Những hành khách trước đó đã kể lại trải nghiệm đáng lo ngại bên trong tàu lặn Titan. Chuyên gia về tàu lặn Karl Stanley lo sợ về âm thanh nứt lớn phát ra từ thân tàu sau khi thực hiện cú lao sâu 12.000 feet (3,6576km) bên trong tàu lặn Titan vào năm 2019.

Mike Reiss, nhà sản xuất The Simpsons (chương trình truyền hình hài kịch tình huống hoạt họa nổi tiếng của Mỹ), cũng cho biết ông đã thực hiện bốn chuyến đi cùng công ty OceanGate và lần nào tàu lặn Titan cũng mất liên lạc với tàu hỗ trợ.

Ngoài sức hấp dẫn của việc đến thăm xác tàu Titanic, Stockton Rush còn có tham vọng lớn hơn là khai thác dầu khí dưới đáy biển. Ông nói với trang Fast Company vào năm 2017 rằng việc khám phá Titanic chỉ là một cách để thu hút nhà đầu tư.

Nhìn chung, việc Stockton Rush không có chứng nhận an toàn, phớt lờ những cảnh báo từ bạn bè lẫn đồng nghiệp và sự thiếu hiểu biết trong việc theo đuổi sự giàu có hơn nữa, khiến vụ nổ tàu lặn Titan trở thành thất bại công nghệ tồi tệ nhất trong năm 2023.

Tạp chí The MIT Technology Review bình luận sự việc đáng buồn như sau: "Mọi người đã cảnh báo Stockton Rush rằng tàu lặn không an toàn. Thế nhưng, ông tin rằng sự đổi mới có nghĩa là vứt bỏ các quy tắc và mạo hiểm. Ông đã bỏ qua kỹ sư có kỹ thuật tốt để ủng hộ những suy nghĩ viển vông. Hậu quả là ông và bốn người khác đã chết. Với chúng tôi, điều này chỉ ra rằng tinh thần đổi mới đã vượt quá tình hình thực tế và đôi khi dẫn đến những hậu quả không dễ chịu".

The MIT Technology Review nêu bật những thất bại khác trong lĩnh vực công nghệ năm 2023 như robotaxi Cruise bị đưa ra khỏi đường phố San Francisco (Mỹ) chỉ hai tháng sau khi được phê duyệt để mở rộng hoạt động với đội xe của mình; giấc mơ ngắn ngủi về chất siêu dẫn ở nhiệt độ phòng có thể thay đổi thế giới; thiết bị đeo AI Pin trị giá 700 USD mà trang Insider cho biết không có khả năng thay thế điện thoại di động.

Không thất bại nào trong năm 2023 để lại hậu quả nặng nề và kết cục bi thảm như Stockton Rush với tàu lặn Titan, mang đến cảnh báo u ám cho người sáng tạo trong những năm sắp tới.

Nguyên nhân vụ nổ tàu lặn Titan

Nguyên nhân vụ nổ tàu lặn du lịch Titan được cho rằng xuất phát từ các vết nứt nhỏ trên thân tàu.

Jasper Graham-Jones, Phó giáo sư kỹ thuật hàng hải và cơ khí của Đại học Plymouth (Anh), nói với trang Insider rằng vụ nổ của tàu Titan có thể do các vết nứt nhỏ trên thân tàu bằng sợi carbon khiến nó bị hỏng dưới áp lực lặp đi lặp lại.

Jasper Graham-Jones cho biết những bức ảnh và đoạn video phần còn lại về tàu lặn Titan đã củng cố cho giả thuyết ban đầu của ông, cũng như việc không tìm thấy bất kỳ mảnh thân tàu lớn nào trong số các mảnh vỡ. Ông cho biết điều này phù hợp với giả thuyết rằng các chuyến đi lặp đi lặp lại đã tạo ra những vết nứt nhỏ trên vật liệu sợ carbon của con tàu, làm nó dần yếu đi.

Việc lựa chọn vật liệu cho Titan đã từng gây tranh cãi. Stockton Rush bị cáo buộc nói dối với biên tập viên trang Travel Weelky rằng ông đã sử dụng sợi carbon tỷ lệ cắt giảm có nguồn gốc từ nhà sản xuất máy bay Boeing để tiết kiệm chi phí sản xuất tàu lặn cũng như khẳng định rằng tàu an toàn.

Dù sợi carbon nhẹ và rẻ nhưng titan thường được sử dụng nhiều hơn trong các hoạt động dưới biển sâu vì khả năng chịu áp lực khắc nghiệt. Boeing phủ nhận việc bán vật liệu cho công ty OceanGate hoặc Stockton Rush, đồng thời bác bỏ một tuyên bố trước đây trên trang web OceanGate nói họ đã hợp tác thiết kế con tàu.

Phần khung nhìn của tàu lặn Titan chỉ được chứng nhận là chịu được áp suất lên tới 1.300m dù tàu có thể xuống được độ sâu 4.000m. Xác tàu Titantic nằm ở độ sâu 3.800m dưới mực nước biển. Khi biết về sự khác biệt này, David Lochridge, cựu nhân viên của OnceanGate, cho biết anh đã thúc giục chủ mua phần khung nhìn chắc chắn hơn nhưng bị sa thải.

Các mảnh vỡ từ xác tàu Titan đã được Lực lượng Bảo vệ bờ biển Canada đưa vào bờ, giúp các chuyên gia và các nhà quan sát có thể tìm hiểu rõ hơn về con tàu lặn xấu số.

Sơn Vân