Xuất khẩu iPhone từ Ấn Độ đạt 1 tỉ USD trong 5 tháng, Apple có dễ thoát phụ thuộc Trung Quốc?

Động thái này phản ánh sự đặt cược ngày càng tăng của gã khổng lồ công nghệ vào Ấn Độ trong bối cảnh quốc gia Nam Á thúc đẩy sản xuất trong nước.

Báo cáo cho biết các lô iPhone xuất khẩu từ Ấn Độ, chủ yếu đến châu Âu và Trung Đông, sẽ đạt 2,5 tỉ USD trong 12 tháng tính đến hết tháng 3.2023, gần như gấp đôi so với tính từ tháng 3.2022, báo cáo trích dẫn các nguồn tin.

Apple đã bắt đầu sản xuất iPhone ở Ấn Độ từ năm 2017. Đầu năm nay, gã khổng lồ công nghệ Mỹ bắt đầu sản xuất iPhone 13. Tuần trước, công ty có trụ sở ở thành phố Cupertino, bang California, Mỹ đã công bố kế hoạch sản xuất iPhone 14 ở quốc gia này.

Các smartphone Apple được xuất khẩu từ Ấn Độ vào khoảng thời gian tháng 4 đến tháng 8.2022 gồm các mẫu iPhone 11, 12 và 13, tờ Bloomberg cho biết.

Báo cáo được đưa ra khi Apple đang tìm cách chuyển một số lĩnh vực sản xuất iPhone từ Trung Quốc sang các thị trường khác.

Ấn Độ là thị trường smartphone lớn thứ hai trên thế giới, nơi hãng cũng đang có kế hoạch lắp ráp iPad.

Ấn Độ, Việt Nam, Mexico đang ngày càng quan trọng với các nhà cung cấp cho các thương hiệu Mỹ, gồm cả Apple, khi họ tìm cách đa dạng hóa sản xuất và tránh phụ thuộc vào Trung Quốc, trong bối cảnh phong tỏa xảy ra thường xuyên và căng thẳng Mỹ - Trung âm ỉ.

Apple hôm 26.9 cho biết sẽ sản xuất iPhone 14 ở Ấn Độ và tuyên bố: "Dòng sản phẩm iPhone 14 mới giới thiệu các công nghệ mới đột phá và các khả năng an toàn quan trọng. Chúng tôi rất vui mừng được sản xuất iPhone 14 tại Ấn Độ".

Apple đã ra mắt dòng iPhone 14 tại sự kiện rạng sáng 8.9, tập trung vào nâng cấp về mặt an toàn hơn là các thông số kỹ thuật mới hào nhoáng.

Các nhà phân tích tại hãng dịch vụ tài chính JPMorgan Chase kỳ vọng Apple sẽ chuyển khoảng 5% sản lượng iPhone 14 cuối năm 2022 sang Ấn Độ.

Các nhà phân tích của JPMorgan Chase cho biết trong một ghi chú tuần trước rằng Apple có thể sản xuất đến 25% tổng số iPhone của mình ở Ấn Độ vào năm 2025.

Cũng theo các nhà phân tích JPMorgan Chase, Apple sẽ chuyển 20% sản lượng iPad và Apple Watch sang Việt Nam vào năm 2025.

Apple đã bắt đầu sản xuất một số thiết bị của mình ở Ấn Độ và Việt Nam từ vài năm trước, dần dần cắt giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Theo JPMorgan Chase, Apple chuẩn bị đưa hai quốc gia này trở thành những trung tâm sản xuất quan trọng trên toàn cầu.

Theo trang TechCrunch, Việt Nam sẽ đóng góp 20% tổng sản lượng iPad và Apple Watch, 5% MacBook và 65% AirPods vào năm 2025.

Ấn Độ đã thu hút các khoản đầu tư từ Foxconn và Wistron, 2 nhà cung cấp chính cho Apple, những năm gần đây khi các khoản trợ cấp béo bở liên tục được chính phủ nước này đưa ra.

Trong tương lai, Ấn Độ sẽ tiến tới trở thành một trung tâm sản xuất thay thế Trung Quốc. Các nhà phân tích cho biết sự hiện diện của những gã khổng lồ sản xuất nước ngoài cùng với “nguồn lao động dồi dào và chi phí lao động cạnh tranh” khiến Ấn Độ trở thành một địa điểm sản xuất đáng mơ ước.

Samsung, đối thủ của Apple, sớm xác định Ấn Độ là trung tâm sản xuất quan trọng trên toàn cầu và đã thành lập một trong những nhà máy lớn nhất tại đây.

Google cũng có kế hoạch chuyển một số dây chuyền sản xuất smartphone Pixel sang Ấn Độ. Công ty cho biết sẽ ra mắt các mẫu smartphone Pixel 7 sắp tới ở Ấn Độ.

Ngay cả khi chỉ chiếm thị phần nhỏ ở Ấn Độ, nhà sản xuất iPhone cũng mở rộng đầu tư vào nước này trong suốt 5 năm qua. Apple đã mở cửa hàng Apple trực tuyến tại Ấn Độ hai năm trước và đang nỗ lực để khai trương cửa hàng thực đầu tiên tại quốc gia này.

“Chuỗi cung ứng iPhone của Ấn Độ trước đây chỉ cung cấp các mẫu cũ. Điều thú vị là Apple đã yêu cầu các nhà cung cấp sản xuất các mẫu iPhone 14/14 Plus ở Ấn Độ trong quý 4/2022. Điều này cho thấy tầm quan trọng ngày càng tăng của ngành sản xuất tại Ấn Độ. Chúng tôi tin rằng Apple hiện chỉ sản xuất các mẫu iPhone 14/14 Plus tại Ấn Độ do việc căn chỉnh mô đun camera phức tạp của dòng iPhone 14 Pro đòi hỏi công nghệ cao hơn và nhu cầu lớn của thị trường nội địa với dòng iPhone 14. Chúng tôi tin rằng khối lượng sản xuất iPhone tại Ấn Độ sẽ tăng dần trong tương lai

Các nhà cung cấp Đài Loan, đặc biệt là Pegatron và Wistron, đang chọn lọc hơn và ưu tiên lợi nhuận trong khi tập trung vào các lĩnh vực mới như ô tô điện và máy chủ. Foxconn vẫn là đối tác chính cho iPhone và sẽ được hưởng lợi từ việc chuyển dây chuyền sản xuất sang Ấn Độ”, báo cáo của JPMorgan Chase cho biết.

Các nhà phân tích nói trong ngắn hạn, Trung Quốc và Đài Loan vẫn sẽ tiếp tục chiếm thị phần sản xuất lớn do công nghệ cũng như chi phí không quá cao.

Nhận định này cũng tương đồng với một phân tích mà hãng Counterpoint Research công bố mới đây. Theo đó, Trung Quốc vẫn dẫn đầu về sản lượng thiết bị cầm tay trong năm 2021. 67% thiết bị trên toàn cầu được sản xuất tại đây, trong đó phần lớn là Apple và các hãng nội địa. Tuy nhiên, Ấn Độ và Việt Nam đang có những dấu hiệu gia tăng thị phần.

Theo các nhà phân tích tại hãng Counterpoint, sản lượng thiết bị nói chung từ Việt Nam chịu ảnh hưởng khi LG rút mảng kinh doanh di động, nhưng được bù đắp bởi Samsung và Apple.

"Apple đang chuyển một số dây chuyền sản xuất iPad sang Việt Nam và có thể là cả iPhone nữa. Điều này sẽ thúc đẩy khối lượng sản xuất thiết bị tại thị trường này", Counterpoint đánh giá.

Các nhà máy ở Việt Nam đang sản xuất nhiều sản phẩm quan trọng trên thị trường di động toàn cầu, bao gồm cả AirPods Pro 2, các sản phẩm Samsung và Xiaomi. Trong năm nay, hàng loạt thông tin từ chuỗi cung ứng cho biết nhiều dòng sản phẩm khác của Apple như Apple Watch, iPad và MacBook cũng đã dần được chuyển về Việt Nam.

Hồi tháng 6, trang Nikkei Asia đưa tin Apple đã chuyển một số hoạt động sản xuất iPad từ Trung Quốc sang Việt Nam (nhà máy đặt tại tỉnh Phú Thọ) sau khi việc phong tỏa ở thành phố Thượng Hải và các khu vực lân cận làm gián đoạn sản xuất.

Apple khó chia tay Trung Quốc hoàn toàn

Dù muốn giảm phụ thuộc vào Trung Quốc nhưng Apple khó chia tay hoàn toàn thị trường này do chuỗi cung ứng công nghệ, theo phân tích của trang Bloomberg Intelligence.

Bloomberg Intelligence ước tính sẽ mất khoảng 8 năm để chỉ chuyển 10% năng lực sản xuất của Apple ra khỏi Trung Quốc, nơi có khoảng 98% iPhone đã được sản xuất.

Ưu điểm của các nhà cung cấp linh kiện địa phương - chưa kể đến nguồn cung cấp điện, thông tin liên lạc, giao thông hiện đại và hiệu quả - khiến việc rời khỏi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới trở nên đặc biệt khó khăn.

“Với việc Trung Quốc chiếm 70% tổng sản lượng smartphone toàn cầu và các nhà cung cấp hàng đầu Trung Quốc chiếm gần một nửa số lô hàng xuất xưởng toàn cầu, khu vực này có một chuỗi cung ứng phát triển tốt, sẽ rất khó để tái tạo. Apple có thể mất quyền truy cập nếu rời đi”, báo cáo từ nhà phân tích Steven Tseng và Woo Jin Ho của Bloomberg Intelligence.

Các hãng công nghệ Mỹ đã đầu tư hơn 2 thập kỷ hàng chục tỉ USD, thiết lập các chuỗi sản xuất phức tạp để cung cấp các mặt hàng thiết yếu cho sự bùng nổ thương mại điện tử. Việc tháo gỡ những mối quan hệ đó có thể sẽ mất nhiều thời gian và dẫn đến thiệt hại lâu dài cho nền kinh tế toàn cầu.

Các công ty Mỹ đầu tư trực tiếp 90 tỉ USD vào Trung Quốc cuối năm 2020 và bất chấp tất cả cuộc đàm phán về việc phân tách, đã tăng thêm 2,5 tỉ USD nữa vào năm 2021, theo dữ liệu do Bộ Thương mại Trung Quốc tổng hợp.

Tổng số thực tế có thể thậm chí còn cao hơn, bởi một số doanh nghiệp chuyển các khoản đầu tư qua Hồng Kông hoặc thông qua các thiên đường thuế như Cayman và Quần đảo Virgin.

Chuỗi cung ứng công nghệ của Mỹ tại Trung Quốc phụ thuộc vào các hãng từ Đài Loan và các nơi khác cũng như các công ty địa phương, làm tăng mức độ phụ thuộc hơn nữa.

Mức độ tiếp xúc của Apple với Trung Quốc cũng lớn hơn đáng kể so với nhiều hãng khác. Amazon, HP, Microsoft, Cisco Systems và Dell Technologies cũng phụ thuộc vào Trung Quốc để sản xuất phần cứng cho máy chủ, sản phẩm lưu trữ và mạng, nhưng mức độ phụ thuộc của họ thấp hơn nhiều so với Apple.

Gina Raimondo, Bộ trưởng Thương mại Mỹ, nói tại một sự kiện hôm 29.9 rằng ngay cả một số công ty sản xuất ở Trung Quốc trong nhiều thập kỷ - mà việc rời khỏi nước này sẽ rất khó khăn - đang thực hiện các kế hoạch về điều này.

Thế nhưng đó không hẳn là một cuộc di cư khỏi Trung Quốc. Một cách tiếp cận phổ biến là “Trung Quốc cộng một”. Theo đó, Trung Quốc vẫn là cơ sở sản xuất cốt lõi và bất kỳ công suất bổ sung nào cũng được thêm ở các quốc gia Nam Á, Đông Nam Á như Ấn Độ, Việt Nam, Malaysia, Thái Lan và Indonesia.

Năm ngoái, các công ty Mỹ đã cam kết đầu tư khoảng 740 triệu USD vào Việt Nam, nhiều nhất kể từ năm 2017 và hơn gấp đôi so với 2020.

Bản thân Đài Loan vẫn là một thành phần quan trọng nhưng dễ bị tổn thương trong chuỗi cung ứng của Mỹ. Với TSMC (nhà sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất thế giới), Đài Loan hiện sản xuất hơn 90% chip tiên tiến nhất thế giới được sử dụng cho quân sự và các dịch vụ máy tính công ty.

Apple, MediaTek và Qualcomm kiểm soát hơn 85% thị trường chip thiết bị cầm tay toàn cầu, nhưng đều dựa vào nguồn cung của TSMC.

Theo báo cáo của Bloomberg Intelligence, Đài Loan sẽ vẫn là trung tâm sản xuất quan trọng với các chip tiên tiến trong vòng 5 năm tới.

Thị trường đang bùng nổ của Trung Quốc cũng nhấn mạnh chi phí cơ hội cho các nhà cung cấp Mỹ. Khoảng 19 trong số 20 công ty chip phát triển nhanh nhất thế giới trong ngành 4 quý qua, có trụ sở tại Trung Quốc, theo dữ liệu do Bloomberg tổng hợp.

Sơn Vân