Các hãng thuốc và nhà khoa học thử nghiệm nhiều cách điều trị di chứng hậu COVID-19

Đây là mục tiêu khó nắm bắt hơn bởi có hơn 200 triệu chứng khác nhau gây ra COVID-19 kéo dài cho cả trăm triệu người.

Các nhà sản xuất thuốc hàng đầu, bao gồm cả những công ty bán thuốc kháng vi rút và kháng thể đơn dòng cho COVID-19, đang thảo luận sớm với các nhà nghiên cứu về cách nhắm mục tiêu vào căn bệnh này, 5 nhà khoa học ở Mỹ và Anh nói với Reuters.

Một số công ty gồm cả GlaxoSmithKline, Vir Biotechnology và Humanigen xác nhận rằng đã nói chuyện với các nhà nghiên cứu về thử nghiệm sử dụng phương pháp điều trị hiện tại chống lại COVID-19 kéo dài. Những hãng khác như Pfizer và Roche cho biết quan tâm nhưng sẽ không nói rõ về kế hoạch.

Các nhà nghiên cứu, công ty công nghệ sinh học và chuyên gia y tế công cộng cho biết những hãng dược phẩm lớn là một phần không thể thiếu để có được phương pháp điều trị căn bệnh mà hơn 100 triệu người mắc phải, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Amitava Banerjee, nhà nghiên cứu hàng đầu về một thử nghiệm COVID-19 kéo dài, nói: “Khi bạn nhìn vào số người bị bệnh suy tim, bệnh tiểu đường… đó chính là điều mà chúng ta đang nói đến”.

COVID-19 kéo dài là một thuật ngữ mô tả các triệu chứng dai dẳng mà bệnh nhân gặp phải sau lần nhiễm vi rút SARS-CoV-2 đầu tiên. Nó được Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) định nghĩa là một loạt các vấn đề sức khỏe mới, tái phát hoặc đang diễn ra mà người ta có thể gặp phải 4 tuần hoặc hơn sau lần đầu tiên nhiễm SARS-CoV-2.

Có hơn 200 triệu chứng, phổ biến là mệt mỏi, khó thở, rối loạn chức năng nhận thức (còn gọi là sương mù não), đau đầu, tim đập nhanh, rụng tóc và tình trạng khó chịu sau khi gắng sức, trong đó hoạt động thể chất dù nhỏ cũng dẫn đến kiệt sức.

Ngay cả những người nhiễm SARS-CoV-2 nhẹ cũng có thể bị COVID-19 kéo dài, bao gồm cả trẻ em. Tại Mỹ, ước tính COVID-19 kéo dài đã ảnh hưởng đến 1 trong 7 người trưởng thành ở độ tuổi lao động.

Sandi Zack (53 tuổi, cựu giáo viên tiểu học ở khu vực thành phố Atlanta, người không còn có thể làm việc) đã mô tả bị các triệu chứng như cực kỳ mệt mỏi, chóng mặt, đau tim và tim đập nhanh kể từ khi mắc COVID-19 vào tháng 12.2020. Cô đã tìm kiếm sự giúp đỡ từ nhiều chuyên gia và thử nhiều loại thuốc để cố giảm bớt các triệu chứng của mình, bao gồm steroid và thuốc chống trầm cảm fluvoxamine.

“Tất cả chúng vẫn còn đó. Tôi hy vọng và chờ đợi", Sandi Zack cho hay.

Có ít hơn 20 thử nghiệm lâm sàng đang tiến hành thử nghiệm thuốc, một số ít trong đó đã vượt qua giai đoạn đầu, theo các cuộc phỏng vấn với hơn 12 nhà khoa học độc lập và được chính phủ hậu thuẫn.

Các nhà khoa học hy vọng nghiên cứu của họ sẽ khám phá ra nguyên nhân gây COVID-19 kéo dài, một trở ngại lớn trong việc tìm kiếm mục tiêu cho các loại thuốc mới hoặc xác định các loại thuốc hiện tại có thể hoạt động như phương pháp điều trị.

“Chúng tôi đang tiến đến giai đoạn mà chúng tôi nhận được lực kéo, và với những người đang đau khổ, chúng tôi đang thử nghiệm các phương pháp điều trị. Hy vọng rằng chúng tôi sẽ có những thứ có thể cung cấp cho họ để trở lại cuộc sống bình thường trong tương lai gần”, David Strain, một giảng viên Trường Y Đại học Exeter có nghiên cứu đã thông báo phương pháp điều trị nào sẽ được kiểm tra trong một thử nghiệm lớn của Anh.

Theo các chuyên gia, một số công ty dược phẩm lớn đang tìm kiếm các dấu hiệu sinh học cụ thể cho từng bệnh để đánh giá giá trị các loại thuốc đã được thử nghiệm.

Tiến sĩ Amy Proal, chuyên gia về các bệnh hậu vi rút tại PolyBio Research Foundation (thành phố Mercer Island, bang Washington, Mỹ), nói: “Những gì họ đang đấu tranh là một trường hợp định nghĩa cho COVID-19 dài”. Bà cho biết đã tổ chức các cuộc họp bí mật với hai tập đoàn đầu tư mạo hiểm và một công ty dược phẩm lớn.

Các nguyên nhân cơ bản có thể xảy ra mà nhiều nhà khoa học đang nghiên cứu bao gồm tổn thương do nhiễm SARS-CoV-2 lần đầu, các ổ chứa vi rút còn tồn tại trong cơ thể; đáp ứng tự miễn dịch, trong đó hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào của chính nó và đáp ứng miễn dịch bị rối loạn gây ra tình trạng viêm quá mức làm tổn thương các mạch máu nhỏ hoặc dây thần kinh. Họ nói rằng COVID-19 kéo dài có thể là sự kết hợp của những yếu tố này hoặc khác.

Tìm kiếm vốn và tài trợ

Một thử nghiệm lớn do Anh tài trợ do Đại học London dẫn đầu, sẽ thử nghiệm 4 loại thuốc trong số 4.500 bệnh nhân bị COVID-19 kéo dài. Chúng bao gồm loratadine và famotidine (2 thuốc kháng histamine), colchichine (thuốc điều trị bệnh gút và viêm tim), Xarelto (hay rivaroxaban) - thuốc ngăn ngừa cục máu đông của Johnson & Johnson.

Loratadine, famotidine và colchichine đều có sẵn dưới dạng thuốc generic.

Thuốc generic là thuốc có cùng hoạt chất với thuốc biệt dược gốc đã đăng ký bản quyền phát minh sáng chế. Cụ thể hơn, thuốc generic tương đương sinh học với biệt dược gốc về các tính chất dược động học và dược lực học nhưng được bán với giá rẻ.

Tất cả đều có dữ liệu từ các nghiên cứu sơ bộ ở người cho thấy chúng có thể hoạt động chống lại một số tác nhân gây bệnh COVID-19 kéo dài, chẳng hạn như viêm và cục máu đông.

Amitava Banerjee, trưởng nhóm nghiên cứu về thử nghiệm đó, cho biết các loại thuốc này sẽ nhắm mục tiêu vào một số cơ chế tiềm ẩn của COVID-19 kéo dài trong khi tìm cách hiểu thêm về chúng.

Ông nói trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại: “Đó là một thách thức bởi chúng tôi đang nhắm đến một mục tiêu mơ hồ. Những người trong ngành cũng đang cố gắng tìm ra điều đó”.

Công ty công nghệ sinh học Axcella Therapeutics (Mỹ) đang làm việc với Đại học Oxford (Anh) về một loại thuốc được phát triển cho bệnh viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH), một bệnh gan có biểu hiện là rối loạn chuyển hóa, viêm và sẹo. Về COVID-19 kéo dài, hy vọng thuốc này sẽ khôi phục lại chức năng bình thường của ti thể - nhà máy sản xuất năng lượng của tế bào. Ti thể hoạt động kém có thể giải thích cho tình trạng mệt mỏi kéo dài mà nhiều bệnh nhân gặp phải.

Trưởng nhóm nghiên cứu, Tiến sĩ Betty Raman, nói: “Nếu COVID-19 làm hỏng pin, thuốc nhằm mục đích khôi phục pin đó, để các tế bào có thể thực hiện các chức năng bình thường của chúng mà không cần sử dụng quá nhiều năng lượng”.

PureTech Health, công ty công nghệ sinh học Mỹ khác, đang thử nghiệm giai đoạn giữa phương pháp điều trị xơ phổi nhằm ngăn ngừa sẹo phổi lâu dài liên quan đến COVID-19.

Tại thành phố Seattle (Mỹ), các nhà nghiên cứu tại Đại học Washington và Trung tâm Nghiên cứu Lâm sàng Fred Hutchinson COVID đang thử nghiệm phương pháp điều trị của công ty Resolve Therapeutics nhắm vào tình trạng mệt mỏi ở những bệnh nhân COVID-19 kéo dài.

Tiến sĩ James Andrews, bác sĩ thấp khớp tại Đại học Washington đứng đầu cuộc thử nghiệm, nói loại thuốc này hoạt động bằng cách hòa tan một số RNA trong máu có liên quan đến việc gia tăng chứng viêm ở những người mắc các bệnh tự miễn như Lupus và hội chứng Sjogren.

Bệnh tự miễn là những bệnh lý xảy ra do hệ miễn dịch cơ thể mất đi khả năng nhận biết và phân biệt các kháng nguyên của cơ thể với các tác nhân gây hại bên ngoài

Các nhà khoa học tin rằng nguyên nhân gốc rễ của COVID-19 kéo dài có thể là do vi rút còn tồn tại đang muốn kiểm tra xem liệu các phương pháp điều trị hoặc vắc xin COVID-19 hiện tại có thể tác dụng hay không.

Moderna đang tài trợ vắc xin của mình cho thử nghiệm ban đầu ở Anh để kiểm tra xem liệu nó có thể giúp khởi động hệ thống miễn dịch và giảm bớt các triệu chứng COVID-19 kéo dài không.

Nguồn vốn là vấn đề với một số công ty.

Công ty công nghệ sinh học Berlin Cures Holding AG (Đức) chỉ đảm bảo đủ tiền cho giai đoạn đầu thử nghiệm loại thuốc tự miễn của họ (trước đây dùng ở bệnh suy tim), cho thấy nhiều hứa hẹn với một số bệnh nhân COVID-19 kéo dài khi sử dụng thử nghiệm.

“Nhiều người gọi cho chúng tôi và khóc trên điện thoại. Một số người muốn bán nhà của họ để cho tài trợ cho chúng tôi, chỉ để có được một mũi tiêm”, Peter Goettel, Giám đốc điều hành Berlin Cures Holding AG, nói với Reuters.

Sơn Vân