Chuyên gia vắc xin: Tỷ lệ nhiễm SARS-CoV-2 ở Nam Phi trước đây cao nên chưa biết rõ độc lực Omicron
Nhịp đập khoa học - Ngày đăng : 23:17, 14/12/2021
Mức độ lây nhiễm cao với ba đợt dịch COVID-19 trước đó ở Nam Phi có thể giải thích việc nhập viện và bệnh nặng tương đối thấp trong đợt bùng phát Omicron hiện tại, chứ chưa hẳn là vì biến thể này độc lực yếu hơn.
Thông tin này được đưa ra bởi chuyên gia Shabir Mahdi của Đại học Witwatersrand (thành phố Johannesburg, Nam Phi), người đã dẫn đầu các cuộc thử nghiệm vắc xin trong nước. Ông cảnh báo rằng trải nghiệm của Nam Phi về Omicron có thể không phải là một chỉ số đáng tin cậy cho những gì biến thể này sẽ gây ra tại các quốc gia khác.
Trong cuộc phỏng vấn dài với Trung tâm Điều phối Khủng hoảng Y tế Toàn cầu, ông Shabir Mahdi trích dẫn cuộc khảo sát về độ nhạy huyết thanh mới hoàn thành gần đây (tỷ lệ phần trăm dân số từng nhiễm SARS-CoV-2) ở tỉnh Gauteng, cho thấy khoảng 72% từng mắc COVID-19 trước đó.
Con số này cao hơn gấp 3 lần tỷ lệ mắc COVID-19 trước đó được phát hiện bởi cuộc khảo sát tương tự trong đợt bùng phát biến thể Beta cách đây 1 năm, với độ nhạy huyết thanh là khoảng 20%.
Shabir Mahdi nói các bằng chứng mới chỉ ra rằng Omicron vừa dễ lây nhiễm hơn vừa có nhiều khả năng tránh được kháng thể hơn. Ngoài ra, ông cho biết các cơ chế khác đang hoạt động trong khả năng miễn dịch có được thông qua từng nhiễm SARS-CoV-2 có thể giải thích mức độ nhập viện và bệnh nặng thấp hơn.
Shabir Mahdi chia sẻ: “Ở Nam Phi, phần lớn khả năng miễn dịch có được do nhiễm SARS-CoV-2 trước đó trong ba đợt dịch đầu tiên. Trong cuộc khảo sát tình cờ vừa kết thúc hôm 10.12, những gì chúng tôi chứng minh là độ nhạy huyết thanh ở tỉnh Gauteng khoảng 72%. Đó là điều quan trọng cần lưu giữ trong tâm trí của chúng ta khi thấy những gì đang diễn ra ở Nam Phi và những gì có thể thấy ở các môi trường khác, nơi có dịch tễ học rất khác”.
Về chuyện liệu Omicron có gây bệnh nhẹ hơn so với các biến thể khác trước không, Shabir Mahdi nói mức độ lây nhiễm SARS-CoV-2 cao trước đó đồng nghĩa các chuyên gia “không thể so sánh trực tiếp về độc lực của Omicron với các biến thể khác”.
“Điều đó có nghĩa là vì nền tảng của miễn dịch đang tồn tại, khác với những gì trong quá khứ, và miễn dịch đó sẽ mang lại một số thay đổi trong diễn biến lâm sàng của bệnh, bao gồm cả khả năng nhiễm vi rút phát triển thành bệnh nghiêm trọng.
Điều khá thú vị là lấy tỷ lệ nhiễm SARS-CoV-2 trên 100.000 người và so sánh với tỷ lệ nhập viện cũng như tử vong. Tỷ lệ nhập viện hiện giảm hơn nhiều so với tỷ lệ nhiễm SARS-CoV-2 tương đương trong ba đợt dịch trước. Vì vậy, nó cho chúng ta biết có điều gì đó đang xảy ra khi tỷ lệ nhiễm Omicron cao không dẫn đến bệnh nặng và tử vong với số lượng lớn”, chuyên gia vắc xin Nam Phi nói thêm.
Trích dẫn bằng chứng về khả năng tránh kháng thể của Omicron, ông gợi ý rằng dữ liệu đang tập hợp lại cho thấy khả năng miễn dịch từ tế bào T có thể thúc đẩy sự bảo vệ chống lại bệnh nặng hơn.
Khi toàn cầu đang theo dõi sát sao mức độ bùng phát dịch Omicron ở Nam Phi, một số bài viết đưa ra bằng chứng đầu tiên cho thấy các ca nhiễm biến thể này tại quốc gia châu Phi có thể đang giảm dần.
Các bài viết dựa trên số liệu hàng ngày chứ không phải là số liệu hàng tuần đáng tin cậy hơn, dường như tập trung vào những biến động về báo cáo ca COVID-19 ở Gauteng hơn là toàn Nam Phi, nơi số bệnh nhân đang gia tăng ở các tỉnh khác.
Trái ngược với những tuyên bố này là báo cáo từ Viện Quốc gia về các bệnh Truyền nhiễm của Nam Phi hôm 12.12, cho thấy tỷ lệ nhiễm SARS-CoV-2 (cả biến thể Delta và Omicron) tiếp tục tăng. Trong đó, Sở Y tế KwaZulu-Natal cho biết tỉnh này đang ghi nhận hơn 2.000 ca mới mỗi ngày. Còn ở tỉnh Eastern Cape, tỷ lệ dương tính với COVID-19 đã tăng lên 17,8%.
Lập luận của Shabir Mahdi dường như nhận được sự ủng hộ của một số chuyên gia khác.
Tulio de Oliveira, người điều hành hai viện giải trình tự gen ở Nam Phi, nói với đài CBS vào cuối tuần qua: “Bạn có khả năng miễn dịch rất lớn của dân số… Chúng ta sẽ phải phân biệt rõ những ca bệnh nhẹ do những người trẻ tuổi nhiễm Omicron hoặc nếu khả năng miễn dịch của dân số trước đó khỏi COVID-19 và tiêm vắc xin có vai trò làm giảm số lượng người nhập viện”.
Nghiên cứu thực tế hiệu quả 2 liều vắc xin Pfizer với Omicron ở Nam Phi
Một nghiên cứu thực tế cho thấy 2 liều vắc xin COVID-19 của Pfizer-BioNTech kém hiệu quả hơn ở Nam Phi trong việc ngăn nhiễm vi rút kể từ khi biến thể Omicron xuất hiện vào tháng trước.
Trong khoảng thời gian từ ngày 15.11 đến ngày 7.12, những người đã tiêm hai liều vắc xin này và xét nghiệm dương tính với COVID-19 có 70% cơ hội tránh nhập viện, giảm từ 93% trong đợt dịch Delta trước đó.
Khi nói đến việc tránh nhiễm SARS-CoV-2 hoàn toàn, nghiên cứu của nhà quản lý bảo hiểm y tế tư nhân lớn nhất Nam Phi, Discovery Health, cho thấy khả năng này đã giảm xuống 33% so với 80% trước đó.
Những phát hiện từ phân tích trong thế giới thực này cho thấy khả năng vô hiệu hóa vi rút của vắc xin Pfizer-BioNTech bị giảm sút.
Kết quả nghiên cứu dựa trên phân tích của nhóm nghiên cứu lâm sàng và tính toán của Discovery Health phối hợp với Hội đồng Nghiên cứu Y khoa Nam Phi (SAMRC).
Số ca mắc COVID-19 hàng ngày ở Nam Phi đã tăng lên mức khoảng 20.000.
Nghiên cứu ở Nam Phi dựa trên hơn 211.000 kết quả xét nghiệm dương tính với COVID-19, trong đó có 78.000 được cho do Omicron, biến thể đã xuất hiện ở hơn 63 quốc gia và vùng lãnh thổ.
78.000 trường hợp được cho nhiễm Omicron dựa trên tỷ lệ phổ biến tương đối của biến thể này ở Nam Phi trong suốt thời gian nghiên cứu, nhưng do chưa thể xác nhận tất cả ca do Omicron nên nghiên cứu không thể đưa ra kết quả kết luận cụ thể.
Các nhà khoa học Nam Phi đã gửi 630 xét nghiệm dương tính với COVID-19 để xác định trình tự bộ gen vào tháng 11.2021 để xem chúng có phải là Omicron hay không và 61 cái khác đến nay trong tháng 12.
Ở tháng 11, 78% được xác nhận là biến thể Omicron. Còn trong tháng này đến nay, tất cả 61 mẫu đều là Omicron.