Mất bao lâu để biết liệu chủng Omicron với 26 đột biến độc nhất có thể vượt Delta?

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hôm 26.11 đã chỉ định Omicron là biến thể đáng lo ngại chỉ vài ngày sau khi nó được ghi nhận lần đầu tiên ở phía nam châu Phi.

WHO cho biết đã phối hợp với nhiều nhà nghiên cứu trên thế giới để hiểu rõ hơn về cách thức Omicron sẽ tác động đến đại dịch COVID-19, với những phát hiện mới dự kiến ​​trong vòng vài ngày và vài tuần.

Nhiều câu hỏi đáng quan tâm, gồm cả liệu Omicron có trốn tránh sự bảo vệ của vắc xin hay không và liệu nó có gây ra bệnh nghiêm trọng hơn không. Thế nhưng, những đặc điểm như vậy sẽ ít được quan tâm hơn nếu vẫn còn tương đối ít ca nhiễm Omicron.

Một số chuyên gia được hãng tin Reuters phỏng vấn cho biết đã có cơ sở vững chắc để tin rằng biến thể Omicron sẽ khiến vắc xin kém hiệu quả hơn. Omicron chia sẻ một số đột biến chính với hai biến thể trước đó, Beta và Gamma, khiến chúng ít bị ảnh hưởng bởi vắc xin hơn. Ngoài ra, Omicron còn có 26 đột biến độc nhất, nhiều trong số đó ở các vùng được nhắm mục tiêu bởi các kháng thể vắc xin.

Tuy nhiên trong vòng vài tháng qua, Delta đã lan truyền nhanh hơn nhiều so với bất kỳ biến thể SARS-CoV-2 nào trước đó.

John Moore, Giáo sư vi sinh và miễn dịch học tại Đại học Y Weill Cornell ở New York (Mỹ), nói: "Vậy câu hỏi đặt ra là mức độ lây truyền của Omicron như thế nào so với Delta. Đó là điều chính yếu mà chúng ta cần biết".

Các chuyên gia cho rằng đó là một trong những câu hỏi có đáp án cuối cùng.

Các quan chức Nam Phi đã lên tiếng báo động về Omicron sau khi xác định chỉ có hàng chục ca nhiễm biến thể này.

Các nhà khoa học sẽ theo dõi chặt chẽ liệu số ca nhiễm biến thể Omicron được báo cáo trên cơ sở dữ liệu công cộng có bắt đầu thay thế các trường hợp do Delta gây ra hay không. Các chuyên gia cho biết điều đó có thể mất từ ​​3 đến 6 tuần, tùy thuộc vào tốc độ lây truyền của biến thể.

Thông tin khác sẽ đến nhanh hơn. “Trong vòng hai tuần, chúng tôi sẽ hiểu rõ hơn mức độ nghiêm trọng của việc nhiễm Omicron. Chúng tôi đang nghe các báo cáo khác nhau - một vài người nói rằng đó là căn bệnh rất nhẹ và những người khác nói một số trường hợp nghiêm trọng ở các bệnh viện Nam Phi", theo Tiến sĩ Peter Hotez, chuyên gia về vắc xin, Giáo sư về vi rút học và vi sinh học tại Đại học Y khoa Baylor (Mỹ).

Trong một khung thời gian tương tự, các nhà nghiên cứu mong đợi câu trả lời sớm về việc liệu biến thể Omicron có thể tránh được sự bảo vệ khỏi vắc xin không.

Dữ liệu ban đầu sẽ đến từ các xét nghiệm ở phòng thí nghiệm với các mẫu máu của người được tiêm vắc xin hoặc động vật, phân tích các kháng thể trong mẫu sau khi tiếp xúc với Omicron.

Giáo sư John Moore nói: “Có rất nhiều phòng thí nghiệm đang tích cực tìm kiếm Omicron và kiểm tra độ nhạy kháng thể của nó. Điều đó sẽ mất vài tuần”.

David Ho, Giáo sư vi sinh vật học và miễn dịch học tại Đại học Columbia ở New York, tin rằng Omicron sẽ cho thấy mức độ kháng vắc xin đáng kể, dựa trên vị trí của các đột biến trong protein gai của vi rút SARS-CoV-2.

David Ho nói: “Các kháng thể của vắc xin nhắm vào ba vùng trên gai của vi rút SARS-CoV-2 và Omicron có đột biến ở cả ba vùng đó. Các chuyên gia kỹ thuật như chúng tôi lo lắng hơn nhiều so với các chuyên gia sức khỏe cộng đồng vì những gì đã biết từ phân tích cấu trúc của Omicron”.

Những người khác lưu ý rằng các biến thể trước đó, chẳng hạn Beta, cũng có các đột biến làm cho vắc xin COVID-19 kém hiệu quả hơn, nhưng những loại vắc xin đó vẫn giúp ngăn ngừa bệnh nặng và tử vong.

Họ cho biết, ngay cả khi các kháng thể trung hòa do vắc xin tạo ra trở nên kém hiệu quả hơn, các thành phần khác của hệ thống miễn dịch được gọi là tế bào T và tế bào B sẽ có khả năng bù đắp.

Tế bào T là tế bào miễn dịch nhận biết và tấn công các tế bào nhiễm vi rút, đồng thời giáo dục các tế bào B sản xuất kháng thể trước nguy cơ mà chúng đang phải đối mặt.

John Wherry, Giám đốc Viện Miễn dịch học Penn ở thành phố Philadelphia (Mỹ), nói: “Việc tiêm vắc xin vẫn có thể giúp bạn không phải nhập viện”.

Theo Tiến sĩ Michael Osterholm, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Minnesota (Mỹ), các nghiên cứu thực tế đầu tiên về hiệu quả của vắc xin chống lại Omicron trong cộng đồng có thể mất ít nhất 3 đến 4 tuần, vì các chuyên gia nghiên cứu tỷ lệ nhiễm trùng đột phá ở những người đã được tiêm vắc xin đầy đủ.

Giáo sư David Ho cho biết thực tế là Omicron đã lây truyền khi có sự hiện diện của Delta, vốn vượt trội hơn tất cả biến thể khác trước đó. Thế nên đây là điều đáng lo ngại.

Khi nói đến các đột biến cụ thể có thể giúp Omicron lan rộng, nó "trông không khác quá nhiều so với Alpha hay Delta", Tiến sĩ Peter Hotez cho hay.

Sơn Vân