Thủ tướng Tây Ban Nha có thể mất chức vì đảng viên tham nhũng

Người phát ngôn chính phủ Tây Ban Nhanói ông Rajoy không có ý định từ chức, dù ông có nguy cơ bị Quốc hội nước này bỏ phiếu bất tín nhiệm.

Theo AP, có lẽ Thủ tướng Rajoy sẽ chọn cách từ chức trước khi bị bãi nhiệm, khi đảng Quốc gia Basque (PNV) thôi ủng hộ ông, quay ra ủng hộ bỏ phiếu bất tín nhiệm.

Thủ tướng Rajoy không có mặt ở nghị trường sáng 1.6 khi PNV tuyên bố quyết định bỏ rơi ông. Có tin ông trải qua bữa ăn trưa dài 8 giờ ở một nhà hàng tại trung tâm thủ đô Madrid.

Người phát ngôn Aitor Esteban tuyên bố PNV không bao giờ là “đảng buôn vua”, nhưng cảm thấy có trách nhiệm đạo đức chính trị để ủng hộ cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm Thủ tướng Rajoy. Ông khẳng định đảng Nhân dân (PP) “hưởng lộc lớn” từ vụ tham nhũng.

Thủ lĩnh đảng Xã hội (PSOE) Pedro Sanchez có thể thay thế ông Rajoy, vì PNV có 5 ghế trong Quốc hội Tây Ban Nha - cùng sự ủng hộ của 6 đảng nhỏ hơn - sẽ cho PSOE có 180 phiếu trong 350 suất nghị sĩ Quốc hội, tức có 4 phiếu nhiều hơn mức cần thiết.

Trước đó, Rajoy cáo buộc PSOE theo chủ nghĩa cơ hội, nhắc nhớ đảng này cũng từng dính nhiều tai tiếng tham nhũng. Ông nói: “Quývị có đạo đức gì không? Quả thật PP có kẻ tham nhũng, nhưng PP không phải đảng tham nhũng”.

Thủ tướng Rajoy cáo buộc thủ lĩnh PSOE lợi dụng cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm, để tự đưa mình vào chính phủ mà không phải thông qua bầu cử. Ông nói: “Ông Sanchez nôn nóng trở thành thủ tướng..., ông ấy muốn là thủ tướng mà không phải thông qua thùng phiếu, vì ngay cả con nít cũng biết rằng ông sẽ không bao giờ có thể thắng cử”.

Đáp lại, ông Sanchez nói: “Từ chức đi, Ngài Rajoy, thời ông đã hết”. Ông còn trách Thủ tướng không chịu nhận trách nhiệm vụ tham nhũng của PP, sau khi Tòa hình sự phúc thẩm Tây Ban Nha tuyên 33 năm tù vì tội “gian lận và rửa tiền” đối với cựu thủ quỹ PP Luis Barcenas, người từng là đồng minh thân cận của ông Rajoy.

Barcenas khẳng định nhiều đảng viên cấp cao biết rõ những vụ đóng góp tiền trái phép. PP còn bị buộc nộp phạt số tiền 240.000 euro, sau khi tòa tuyên đảng này “hưởng lợi” từ những vụ “đổi lại quả lấy hợp đồng”.

Ông Rajoy từng là Phó tổng thư ký PP từ năm 1990 đến 2003, từng được triệu tập làm nhân chứng trong vụ án tham nhũng này, mà 37 chính khách và doanh nhân bị cáo buộc dính líu các vụ “đổi hợp đồng cấp chính phủ lấy lại quả”.

Hồi tháng 7.2017, ông Rajoy trở thành Thủ tướng Tây Ban Nha đầu tiên làm nhân chứng trong vụ án hình sự này. Lúc đó, ông đã nói không biết gì về chuyện “đổi hợp đồng lấy lại quả” của đảng PP cầm quyền.

Khả năng thủ lĩnh PSOE Sanchez có thể lên làm Thủ tướng còn nhờ chiếm được nhiều ủng hộ của đảng Podemos chống chủ trương thắt lưng buộc bụng, hai đảng nhỏ ủng hộ vùng Catalan độc lập khỏi Tây Ban Nha.

Dù đảng Podemos ủng hộ bỏ phiếu bất tín nhiệm Thủ tướng Rajoy, đảng trung hữu Ciudadanos đề nghị tổ chức bầu cử sớm, và là đảng lớn duy nhất tuyên bố tiếp tục ủng hộ Thủ tướng Rajoy.

Ngày 31.5, ông Sanchez nói nếu trúng suất Thủ tướng, ông sẽ giữ nguyên kế hoạch ngân sách do ông Rajoy trình và được Quốc hội Tây Ban Nha thông qua hồi tháng 4. Ông đã hứa sẽ đàm phán với vùng Catalan, nhưng cũng nói sẽ không cho vùng này tổ chức trưng cầu dân ý để độc lập.

Sau cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm, dự kiến ông Sanchez sẽ tuyên thệ nhậm chức Thủ tướng vào dịp cuối tuần, qua tuần sau ông sẽ chọn thành viên chính phủ mới. Ông từng hứa nếu làmThủ tướng kế nhiệm sẽ tổ chức tổng tuyển cử, nhưng trong vài tháng đầu, chính phủ sẽ chú trọng cải tổ giáo dục và xã hội.

Lẽ ra Tây Ban Nha sẽ tổ chức tổng tuyển cử vào giữa năm 2020, và không rõ ông Sanchezcó đề nghị tổ chức bầu cử sớm trước thời hạn đó hay không. Nhiều nhà quan sát cho rằng ông sẽ chờ đến sau các cuộc bầu cử địa phương và bầu cử Nghị viện châu Âu (sẽ diễn ra trong tháng 5.2019).

Trần Trí