Giải Nobel hóa học 2016 trao cho những người tạo ra cỗ máy nhỏ nhất thế giới

Giải Nobel hóa học 2016 đã được trao cho 3 nhà hóa học làJean-Pierre Sauvage, Sir J. Fraser Stoddart vàBernard L. Feringa với công trìnhthiết kế và tổng hợp các cỗmáy phân tử. Đây là những cỗ máy nhỏ nhất thế giới với kích thước bằng 1/1.000 sợi tóc có thể điều khiển được chuyển động. Công trình này có ý nghĩa rất lớn đối với y học của nhân loại. Cỗ máy này từ ý tưởng đến thực tế là một quá trình kéo dài hàng chục năm với sự kế thừa và phát triển liên tục.

Các bước đầu tiên hướng tới một cỗmáy phân tử đã được Jean-Pierre Sauvage đặt nền móngvào năm 1983, khi ông đã thành công trong việc kết nối hai phân tử hình vòng với nhau để tạo thành một chuỗi, được gọi là một catenane. Thông thường, các phân tử được kếtnối với nhaubằng liên kết hóa trị mạnh mẽ khi cácnguyên tử trong phân tửchia sẻ các electron. Nhưng Sauvage lại thành công khi liên kết các phân tử với nhau bằng một "liên kết vật lý" mà cụ thể hơn là dùng ion đồng khóa các phân tử.

Bước thứ hai trong việc phát triển cỗ máy phân tửđược nhóm của SirFraser Stoddart phát triểnvào năm 1991. Họ đãluồnmột vòng phân tử trên một trục sợiphân tử và chứng minh rằng phân tử hình vòngcó thể di chuyển dọc theo trục.Bernard Feringa là người đầu tiên phát triển các thành tựu trên để chế tạomột động cơ phân tử vào năm 1999.

Ông Jean-Pierre Sauvage sinh năm 1944 ở Paris, Pháp. Ông hiện là giáo sư danh dự của ĐH Strasbourg (Pháp) và là Giám đốc nghiên cứu danh dự của Trung tâm quốc gia Nghiên cứu Khoa học (CNRS) của Pháp.SirFraser Stoddart sinh năm 1942 ở Edinburgh, Scotland. Ônghiện thỉnh giảng tại ĐH Northwestern của Mỹ.Ông Bernard L. Feringa sinh năm 1951 ở Barger-Compascuum, Hà Lan. Ông hiện là giáo sư ngành Hóa hữu cơ tại ĐH Groningen, Hà Lan.

Theo Wikipedia, nólà những thiết bị xây dựng nên từ những cấu trúc bậc nano có thể thực hiện những thao tác tương tự như chuyển động cơ học đáp ứng lại một kích thích bên ngoài. Người ta kỳ vọngcác cấu trúc này có thể thực hiện các thao tác xúc tác có chọn lọc hoặc vận chuyển thuốc (hóa chất) trong y học nano.

Đây là kết quả khá bất ngờ vì trước đó các dự đoán nghiêng về cácứng cứ viên nặng ký khác như:

Các nhà khoa học Nhật Bản Hiroshi Maeda và Yasuhiro Matsumura, những người có công trình nghiên cứu về sự phát hiện của tăng cường độ thấm và duy trì hiệu lực của thuốc ở cấp độ phân tử, một phát hiện quan trọng trong lĩnh vực trị liệu ung thư.

Giáo sưDennis Lo Yuk Ming đến từ Hồng Kông (TQ) với phát hiện xác định ADN của thai nhi từ tế bào tự do trong máu của thai phụ, một kỹ thuật rất có ích trong xét nghiệm không xâm lấn trước khi sinh.

Hai nhà khoa họcGeorge Church, thuộc Đại học Harvard của Mỹ và Feng Zhang, thuộc Viện Công nghệ Massachusetts của Mỹ với nghiên cứuphương pháp chỉnh sửa gen Crispr-Cas9 ở tế bào chuột và người.

Trước đó, giải Nobel Y sinh 2016 được trao cho nhà khoa học người Nhật Bản Yoshinori Ohsumi vì khám phá ra cơ chế "tự thực" của tế bào còn giải Nobel Vật lý 2016 được trao cho bộ ba nhà khoa học David Thouless, Duncan Haldane và Michael Kosterlitz vì những phát hiện lý thuyết về sự chuyển pha tôpô học và các pha tôpô của vật chất.

Anh Tú