Ông Duterte thể hiện thái độ sợ mất lòng Trung Quốc

Hãng tin Reuters ngày 29.9 dẫn lời Tổngthống Rodrigo Duterte tuyên bốsau đợt diễn tập quân sự với Mỹ cuối cùng diễn ra vào tuần tới, Philippines sẽ chấm dứt mọi hoạt động tập trận và tuần tra trên biển chung của 2 nước.

Tuyên bố trên được ông Duterte đưa ra tại buổi giao lưu với cộng đồng người Philippines tại Hà Nội vào ngày 28.9 nhân chuyến công du Việt Nam. Ông nói: “Tôi muốn thông báo trước với Mỹ rằng đây sẽ là lần cuối cùng 2 nước tập trận chung với nhau”.

Ông giải thích mặc dù vẫn sẽ tiếp tục tôn trọng Hiệp định Hợp tác quốc phòng Mỹ - Philippinesnhưng mặt khác Philippines cũng lo ngại thái độ chống đối của Trung Quốc đối với các chương trình tập trận chung giữa 2 nước.Ông cho biết sẽ không tiếp tục tuần tra trên biển chung với Mỹ vì hoạt động này có thể sẽ đẩy Manila lún sâu hơn vào mâu thuẫn với Trung Quốc.

Người phát ngônBộ Ngoại giao Mỹ John Kirby cho biết Mỹvẫn chưa nhận được thông báo chính thức nào từ phía Philippines liên quan đến quyết định chấm dứt các đợt tập trận chung của 2 nước.

Đợt tập trận chung Mỹ - Philippines diễn ra từ ngày 4.10đến 12.10 tớisẽ bao gồm các bài tập quân sự trên biển và đất liền.Ngoài ra, chương trình tập trận chung cho năm tới cũng đang được giới quan chức quân đội 2 nước chuẩn bị.

Một quan chức quân đội Mỹ cho biết vẫn chưa nhận được yêu cầu chính thức của Manila đề nghị chấm dứt các hoạt động tuần tra chung trên biển. Ông cũng đánh giá rằng việc Philippines ngưng tuần tra chung với Mỹ nếu có xảy ra cũng sẽ không ảnh hưởng nhiều đến tình hình hiện nay tại Biển Đông.Quan chức này nhận định mọi thứ vẫn sẽ tiếp tục như thường lệ và tàu đổ bộ USS Germantown sẽ sớm xuất hiện tại bến cảng Manila trong thời gian này.

Năm 1951,Mỹ và Philippinesđã ký Hiệp định Hợp tácquốc phòng cam kết tương trợ lẫn nhau trong trường hợp bất kỳ bên nào bịbên thứ ba tấn công.

Theo nhận định của Reuters, tuyên bố lần này của Tổng thốngDuterte là một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy rạn nứt trong liên minh Mỹ - Philippines.

Mối quan hệ lâu đời với Philippines được xem là điểm tựa cho Washington trong chiến lược đối phó với sức ảnh hưởng ngày càng lớn mạnh của Trung Quốc tại khu vực.

Binh lính Mỹ và Philippines tập trận chung ởPhilippines năm 2015 - Ảnh: AFP

Trong thời gian gần đây, Tổng thống Dutertengày càng có nhiều luận điệu công kích Mỹ. Khi chiến dịch chống ma túy của Philippines bị Washington chỉ trích, ông đã không ngần ngại trả đũa bằng cách nêu ra cáctội ác của Mỹ đã thực hiện khi Philippines vẫn còn là thuộc địa.Trước đó, ông Duterte cũng đã dùng từ ngữ nặng nềđể nói đếnTổng thống Obama và còn dọa sẽ đuổi các binhlính Mỹ ra khỏi miền nam Philippines.

Đỡ lời cho phát ngôn lần này của Tổng thống,Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay cho rằng ông Duterte đã bị hiểu lầm vì lời nói của ông đã bị đem ra khỏi ngữ cảnh.Ông Yasay giải thích rằng Manila chỉ muốn chấm dứt hoạt động tuần tra chung với Mỹ ởvùng biển ngoài phạm vi 12 hải lý (khu vực hải phận Philippines). Ông nói: “Chúng tôi sẽ tiếp tục tôn trọng hiệp ước với Mỹ và đây rõ ràng là ý của Tổng thống”.

Chuyên gia an ninh Mỹ Richard Jacobson phân tích rằng thái độ gần đây của ông Duterte rất có thể sẽ giúp Bắc Kinh có thêm tự tin để tiếp tục khai thác rạn nứt trong quan hệ Mỹ -Philippines. Ông nói: “Mối quan hệ giữa 2 nước có thể sẽ trở nên căng thẳng hơn, thậm chí còn có thể bị lung lay”.

Trước nay, Manila chưa từng thựcsự tham gia tích cực vào hoạt động tuần tra chung trên biển với Mỹ tại vùng biểnngoài hải phận của Philippines tại Biển Đông. Trong năm nay, ít nhất đã có 2 lần Philippines tham gia tuần tra trên biển chung với Mỹ, tuy nhiên hoạt động này đều nằm trong giới hạn 12 hải lý lãnh hải của Philippines.

Tuấn Anh