Phong trào tẩy chay Viện Khổng Tử ngày càng dữ dội

Một làn sóng tẩy chay dữ dội đang bùng phát nhằm vào các Viện Khổng Tử của Trung Quốc tại Nhật Bản và Hàn Quốc. Nhiều nhà hoạt động xã hội, chính trị gia ở hai nước này đang kêu gọi đóng cửa các trung tâm học tập do Trung Quốc hậu thuẫn.

Trước đó, hệ thống Viện Khổng Từ từng bị tẩy chay ở Mỹ, châu Âu và Úc. Các nước ấy cho rằng Viện Khổng Tử đã giúp Trung Quốc tuyên truyền, quảng bá hình ảnh, can dự vào tự do ngôn luận tại các trường đại học và thậm chí là hỗ trợ hoạt động gián điệp.

Tại Hàn Quốc có 22 viện Khổng Tử, nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác, một nhóm các nhà hoạt động cực hữu đã chỉ trích Viện Khổng Tử là “công cụ tẩy não”. Tại Nhật Bản, Thủ tướng Yoshihide Sugaban đã mở cuộc điều tra về nguồn vốn, cách thức hoạt động và mức độ ảnh hưởng của các Viện Khổng Tử tại nước này.

Viện Khổng Tử được thành lập trên khắp thế giới trong hơn một thập niên qua để quảng bá ngôn ngữ và văn hóa Trung Quốc, thông qua các lớp học và sách giáo khoa do viện cung cấp. Cơ sở đầu tiên được thành lập tại Seoul (Hàn Quốc) năm 2004. Đến nay Trung Quốc đã thành lập được 548 viện và gần 2.000 phòng học Khổng Tử ở 160 quốc gia, phần lớn các cơ sở nằm trong khuôn viên các trường đại học hoặc các tổ chức nước ngoài.

Viện Khổng Tử được giới thiệu là đối tác giáo dục công khai giữa các trường đại học, cao đẳng ở Trung Quốc và các trường ở nước ngoài. Các viện này được giám sát bởi Trung tâm Hợp tác và Giáo dục ngôn ngữ, một đơn vị có liên kết chặt chẽ với chính quyền Trung Quốc.

Tại một cuộc biểu tình bên ngoài Đại sứ quán Trung Quốc ở Seoul vào tuần trước, một nhóm các nhà hoạt động do ông Han Min-Ho, cựu quan chức Bộ Văn hóa Hàn Quốc, đã mang theo cờ Hàn Quốc và cờ Mỹ cùng biểu ngữ “Không có Khổng Tử trong các Viện Khổng Tử”.

“Các Viện Khổng Tử là công cụ tẩy não ngụy trang của Trung Quốc nhằm mục đích nuôi dưỡng những người ủng hộ và đồng tình với Trung Quốc ở đất nước này”, ông Han nói với tờ This Week In Asia. Ông cũng hy vọng rằng “cần sự nâng cao nhận thức của cộng đồng về bản chất thực sự” của các Viện Khổng Tử và “tống cổ họ ra khỏi Hàn Quốc”.

Ông Han cũng thấy “đáng tiếc” khi các chính trị gia, học giả và nhà giáo dục Hàn Quốc dường như đã tin rằng các viện này có thể so sánh được với những tổ chức văn hóa và ngôn ngữ khác như Alliance Francaise của Pháp, Hội đồng Anh (của Anh) hay Viện Goethe của Đức.

Ông cũng cho biết các nhà lập pháp phần lớn đã ‘bịt tai làm ngơ’ và sợ hãi trước tầm ảnh hưởng của Trung Quốc.

Năm ngoái, bà Chung Kyung-hee của đảng Quyền lực nhân dân Hàn Quốc đã cáo buộc Viện Khổng Tử xuyên tạc lịch sử và quảng bá các tư tưởng và chính sách của Trung Quốc.

Bà Chung cũng đã kêu gọi các quan chức giáo dục mở một cuộc điều tra sâu rộng về những hoạt động của Viện Khổng Tử, nhưng lại bị phản đối. “Tôi không nghĩ rằng họ đã xem xét yêu cầu này một cách nghiêm túc. Chính bà Chung đã yêu cầu họ báo cáo lại kết quả điều tra 6 tháng trước nhưng đến nay vẫn chưa có câu trả lời”, một phụ tá của bà Chung cho biết.

Bộ Giáo dục Hàn Quốc đã không đưa ra bất cứ bình luận nào về sự việc này nhưng Lee Jin-sook, người đứng đầu Đại học Quốc gia Chungnam, nơi tổ chức một trong những Viện Khổng Tử tại Hàn Quốc, đã phủ nhận rằng không có bất cứ điều xấu xa nào diễn ra ngoài một trung tâm về ngoại ngữ và giao lưu văn hóa.

Trong khi đó, tại Nhật Bản bộ giáo dục nước này đã xác nhận rằng họ sẽ điều tra tất cả 14 Viện Khổng Tử trước những cáo buộc rằng chúng tuyên truyền và thu thập thông tin tình báo trái phép. Các Viện Khổng Tử phải cung cấp chi tiết thông tin về các hoạt động của họ, nguồn tài trợ và số lượng học sinh đang theo học.

“Đồng minh của chúng tôi là Mỹ cũng như các nước châu Âu đang ngày càng lo ngại và muốn bãi bỏ hoặc yêu cầu các học khu phải cung cấp đầy đủ thông tin”, Bộ trưởng Giáo dục Nhật Bản Koichi Haguida phát biểu tại quốc hội tháng trước.

Vì hầu hết các Viện Khổng Tử không cung cấp giấy phép chính thức nên các cơ quan chức năng Nhật Bản gặp khó khăn khi quản lý. Dù vậy, các viện này vẫn liên kết được với nhiều trường đại học lớn tại Hàn Quốc, giúp thu lợi nhuận từ sinh viên quốc tế.

Theo ông Yoichi Shimada, giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học tỉnh Fukui cho biết: “Đối với Nhật Bản, mối lo ngại lớn nhất là các cơ sở này đang thao túng công chúng đi theo chính trị hoặc văn hoá của Trung Quốc. Đồng thời, nơi này cũng là mối lo ngại lớn của việc hỗ trợ hoạt động gián điệp trong các trường đại học”.

Ông Shimada cho rằng các Viện Khổng Tử nên “minh bạch nguồn vốn” và “công khai các phương thức dạy học” của họ.

“Trung Quốc không có ý định giảng dạy một cách miễn phí về lịch sử, văn hóa tại các học viện của họ. Họ muốn nuôi dưỡng những thế hệ đồng minh tương lai, những người một ngày nào đó sẽ làm việc vì lợi ích của Trung Quốc”, ông Shimada nói.

Cựu Chủ tịch Ủy ban An toàn công Nhật Bản, ông Jin Matsubara ủng hộ các cuộc điều tra của chính phủ nhằm vào hệ thống Viện Khổng Tử. “Tôi tin rằng chúng ta nên công khai tranh luận và đánh bại kế hoạch tuyên truyền từ phía Trung Quốc”, ông Matsubara nói.

Bộ Ngoại giao Mỹ thời cựu Tổng thống Donald Trump năm ngoái đã coi Viện Khổng Tử là cơ quan phái bộ của Trung Quốc với lý do, đây là thực thể thúc đấy chiến dịch tạo ảnh hưởng và tuyên truyền toàn cầu của Bắc Kinh tại các trường đại học và các trường học các cấp ở Mỹ. Các Viện Khổng Tử được Trung Quốc tài trợ và là một phần của bộ máy tuyên truyền và tạo ảnh hưởng của Trung Quốc.

Tháng trước, chính phủ Úc cũng đã xem xét lại thỏa thuận thành lập Viện Khổng Tử tại các trường đại học của Úc trong vài tháng tới trước những lo ngại an ninh quốc gia. Ít nhất một trung tâm, trong đó có Viện Khổng Tử Y học Trung Quốc tại Đại học RMIT sẽ bị đóng cửa trong năm nay.

13 trường đại học tại Úc đã phải báo cáo các thỏa thuận thành lập Viện Khổng tử cho chính phủ liên bang để được xem xét trước hạn chót vào ngày 10.6.