Phần mềm Wallpaper Engine hé lộ cách game thủ Trung Quốc che giấu nội dung khiêu dâm

Nếu từng sử dụng Steam, nền tảng chơi game PC lớn nhất thế giới, bạn có thể nhận thấy sự bất thường trên bảng xếp hạng 20 ứng dụng phổ biến nhất nằm ở Wallpaper Engine. Phần mềm này khá thú vị, cho phép người dùng tải xuống các hình nền động và tương tác cho màn hình của máy. Song thật khó giải thích tại sao một phần mềm hình nền lại luôn được xếp hạng cao cùng các loạt game bom tấn toàn cầu như Counter-Strike hoặc Dota.

Nguyên nhân lộ diện khi bạn bắt đầu đọc nhiều bài đánh giá về Wallpaper Engine. Hơn 200.000 trong số đó được viết bằng tiếng Trung Quốc, trải dài từ năm 2016 đến 2022. Những bài đánh giá này hầu như đều nói về một thứ: khiêu dâm. Cụ thể là về việc sử dụng Wallpaper Engine làm ổ đĩa đám mây và trình phát video để trao đổi nội dung chỉ dành cho người lớn.

Nội dung khiêu dâm trực tuyến bị cấm ở Trung Quốc, vì vậy nhiều người dân ở nước này tìm cách để truy cập nó. Steam là một trong những nền tảng toàn cầu phổ biến duy nhất vẫn còn tồn tại ở Trung Quốc và các tính năng cộng đồng, máy chủ tốc độ cao quốc tế và cách tiếp cận ngày càng chặt chẽ khi đề cập đến nội dung tình dục đã khiến nó trở thành lựa chọn tất yếu.

Trang MIT Technology Review ước tính người Trung Quốc hiện chiếm ít nhất 40% cơ sở người dùng toàn cầu của Wallpaper Engine.

Năm ngoái, người dùng ở Trung Quốc đột nhiên cần sử dụng VPN (mạng riêng ảo) để truy cập một số dịch vụ Steam nhất định. Như các đánh giá cho thấy, bây giờ họ sợ rằng có thể sớm mất cộng đồng hiếm hoi này vì kiểm duyệt nội dung nền tảng hoặc khả năng Trung Quốc có thể chặn hoàn toàn Steam.

Bí mật mở

Được phát triển bởi bộ đôi tại Đức và phát hành lần đầu tiên trên Steam vào tháng 10.2016, Wallpaper Engine cho phép người dùng chuyển đổi hình nền tĩnh sang một thứ gì đó sống động hơn.

Phần lớn hình nền do người dùng gửi trong Workshop của Wallpaper Engine là vô hại như nhân vật anime, các thành phố cyberpunk, bản vẽ phong cảnh và poster phim. Song cũng không khó để tìm thấy nội dung NSFW ở giữa: Khoảng 7,5% trong số hơn 1,6 triệu đóng góp được gắn nhãn "dành cho người trưởng thành". Đây thường là những nhân vật anime khỏa thân trong những tư thế khêu gợi và quan hệ tình dục, đôi khi là những bức ảnh và video khiêu dâm về người thật.

Cyberpunk được coi là một nhánh của thể loại khoa học viễn tưởng. Tác phẩm mang phong cách thế này thường được đặt trong bối cảnh tương lai và thường tập trung vào hai yếu tố chính được kết hợp lại là công nghệ tân tiến (cyber) và cuộc sống cơ cực của con người (punk).

NSFW là từ viết tắt của Not Safe For Work (không an toàn để xem ở nơi làm việc). Đây là từ viết tắt phổ biến trên internet thường được sử dụng nhằm mô tả nội dung không phù hợp để xem tại nơi làm việc, với sự có mặt của đồng nghiệp, sếp hoặc thậm chí là thành viên gia đình khi bạn ở nhà.

Nội dung NSFW thường là khiêu dâm hoặc liên quan đến tình dục, nhưng cũng có thể là những cảnh bạo lực hoặc vấn đề gây tranh cãi. Người ta sử dụng từ viết tắt này bằng cách thêm nó vào dòng tiêu đề email, các liên kết được chia sẻ trên Facebook, những dòng tweet trên Twitter hoặc bất kỳ loại tin nhắn nào khác của mình, có ý nghĩa như cảnh báo rằng bạn không nên mở liên kết để xem nội dung nếu có sự chứng kiến ​​của người khác.

Dù thành công của Wallpaper Engine không nằm ở chỗ game được chơi nhiều nhất trên Steam, khía cạnh khiêu dâm của nó hiếm khi được báo cáo bằng tiếng Anh, ngoại trừ một bài viết ngắn trên phương tiện truyền thông trò chơi Kotaku và các cuộc thảo luận lẻ tẻ trên mạng xã hội. Tuy nhiên trong các cộng đồng trực tuyến Trung Quốc, Wallpaper Engine là bí mật mở giữa các game thủ và các ấn phẩm game kể từ khi trình làng.

Zhou, game thủ Trung Quốc ở Bắc Kinh yêu cầu chỉ sử dụng họ của mình do lo ngại về quyền riêng tư, cho biết: “Ít nhất là hai hoặc ba năm trước khi điều này lan truyền, tôi đã bối rối không hiểu vì sao nó luôn luôn nằm trong bảng xếp hạng 10 game được chơi nhiều nhất. Mọi người có thích thay đổi hình nền của họ thường xuyên không?”.

Cui Jianyi, nhà văn và nhà báo Trung Quốc, đã viết về hiện tượng này vào năm 2020 sau khi anh thấy ai đó đề cập đến Wallpaper Engine trên mạng xã hội. Từng là game thủ và người dùng Steam, Cui Jianyi đã tải xuống Wallpaper Engine và thử nghiệm nó. Ở đó, Cui Jianyi tìm thấy phim khiêu dâm, nhân vật anime hentai, meme Donald Trump, thậm chí cả các bản sao lậu của các bộ phim Hollywood như Joker. Bài viết của Cui Jianyi trên các phương tiện truyền thông Trung Quốc thu hút sự chú ý của những người chưa biết về bí mật của phần mềm này.

Không thể biết chính xác có bao nhiêu người dùng Wallpaper Engine đến từ Trung Quốc, nhưng bằng chứng cho thấy ít nhất 40% trong số họ là người nước này, gần gấp đôi tỷ lệ người dùng Trung Quốc của Steam.

Trong số gần nửa triệu bài đánh giá về Wallpaper Engine trên Steam, 40% được viết bởi một người có ngôn ngữ mặc định là tiếng Trung giản thể, so với 28% là tiếng Anh. Nhiều bài đánh giá gần đây cũng theo xu hướng tương tự: Trong bảy ngày đầu tháng 7.2022, Wallpaper Engine đã nhận được 2.907 lượt đánh giá trên Steam, và MIT Technology Review đã phát hiện ra rằng 40% trong số đó được viết bằng tiếng Trung giản thể hoặc bởi ai đó có tên người dùng là tiếng Trung giản thể.

Trong khi đó, chỉ có 24,75% tổng số người dùng Steam đặt ngôn ngữ mặc định của họ là tiếng Trung giản thể từ tháng 6.2022, theo khảo sát lấy mẫu mới nhất từ Steam. Một thống kê khác của Steam cho thấy 21% tổng lưu lượng truy cập đến từ Trung Quốc trong bảy ngày trước 21.7. So sánh con số này với 40% và rõ ràng là người dùng Trung Quốc có mặt rất nhiều trong cơ sở người dùng Wallpaper Engine.

Họ cũng là một số người dùng tận tâm nhất của Wallpaper Engine. 70 bài đánh giá được ủng hộ nhiều nhất trên Steam cho phần mềm này đều được viết bằng tiếng Trung giản thể. “Điều tồi tệ nhất là ai đó đã tải thẳng nội dung khiêu dâm lên Steam Workshop”, trích bài đánh giá vào tháng 3.2019 bằng tiếng Trung, được 456 người khác tán thành. Người dùng đã tiến hành đăng nhập hơn 5.000 giờ trong Wallpaper Engine.

Các nhà phát triển có thể biết cách phần mềm của họ đang được sử dụng cách xa hàng ngàn dặm. Khi Kristjan Skutta, một trong những nhà phát triển chính Wallpaper Engine, được mời đến Trung Quốc vào năm 2019 để tham dự sự kiện, truyền thông nước này đã hỏi anh nghĩ gì về thực tế là phần mềm đang được sử dụng để xem một số loại video nhất định.

“Điều đó có gì sai? Wallpaper Engine chỉ là một khuôn khổ. Cho dù bạn tải gì lên đó, ngay cả những video điên rồ, tôi không nghĩ là có vấn đề gì cả”, truyền thông Trung Quốc dẫn lời Kristjan Skutta sau khi anh bật cười trước câu hỏi này. Cả nhà phát triển và Steam đều không phản hồi câu hỏi của trang MIT Technology Review.

Không tiếp cận được với nội dung khiêu dâm ở Trung Quốc

So với các quốc gia như Mỹ, nơi những trang web khiêu dâm là hợp pháp và dễ tìm, Trung Quốc duy trì lập trường cứng rắn hơn nhiều. Hầu hết trang web chỉ dành cho người lớn đều bị cấm và nội dung đó cũng thường xuyên bị xóa khỏi mạng xã hội, ổ đĩa đám mây và tất cả dịch vụ trực tuyến khác.

Ngoài ra, tải lên hoặc đăng lại nội dung khiêu dâm có thể bị coi là một tội ác ở Trung Quốc. Năm 2016, người Trung Quốc sáng lập công ty phát video QVOD đã bị kết án 3 năm rưỡi tù giam vì cho phép phần mềm này trở thành một trung tâm phổ biến các video khiêu dâm. Trong một số trường hợp hai năm qua, người dùng Trung Quốc đã phải ngồi tù từ 6 đến 8 tháng chỉ vì đăng lại nội dung khiêu dâm trên mạng xã hội.

Không phải ai ở Trung Quốc cũng đủ khả năng chi tiêu nhiều cho các dịch vụ VPN, vì vậy họ phải tìm các nền tảng không bị chặn hoàn toàn, như Steam.

Trên thực tế, Steam đang ở trong một tình huống độc nhất vô nhị. Daniel Ahmad, nhà phân tích game cao cấp tại Niko Partners (nhà cung cấp thông tin thị trường game đáng tin cậy ở châu Á và Trung Đông), nói: “Steam đã trở thành một trong những nền tảng hiếm hoi ở Trung Quốc hoạt động trong khu vực xám. Theo quy định nghiêm ngặt của Trung Quốc về xuất bản game, Steam lẽ ra đã bị cấm từ lâu. Nhưng vì lý do nào đó, nó vẫn tồn tại”.

Với hầu hết nền tảng mạng xã hội quốc tế hiện không có ở Trung Quốc, Steam đã trở thành một trong những nơi hiếm hoi mà nhiều người Trung Quốc, đặc biệt là game thủ, có thể giao tiếp trực tiếp với các cộng đồng ở nước ngoài.

Nhiều người dùng Steam lo lắng rằng “thiên đường” quý giá này có thể bị mất đi bất cứ ngày nào. Một số xác nhận với trang MIT Technology Review rằng kể từ năm 2021, cần dùng các dịch vụ VPN để truy cập một số dịch vụ Steam, như duyệt và mua game, trong khi các chức năng khác, như tải xuống và chơi game, vẫn không bị hạn chế.

Không rõ tại sao dịch vụ của Steam chỉ bị hạn chế một phần vì hầu hết trang web nước ngoài phổ biến đều bị chặn hoàn toàn ở Trung Quốc. Thế nhưng, Daniel Ahmad cho biết những thay đổi gần đây đã thúc đẩy Niko Partners nâng cấp đánh giá rủi ro của lệnh cấm Steam ở Trung Quốc lên “cao”.

Người dùng Trung Quốc cũng lo sợ rằng một ngày nào đó Steam hoặc chính các nhà phát triển sẽ chống lại việc sử dụng phần mềm như vậy. Người dùng Trung Quốc của Wallpaper Engine lưu ý rằng nội dung thường xuyên bị gỡ xuống, có lẽ do kiểm duyệt.

Trong phần hỏi đáp khắc phục sự cố trực tuyến cho Wallpaper Engine, các nhà phát triển đã viết: “Chúng tôi và quản trị viên/người kiểm duyệt Steam xóa các hình nền vi phạm quy tắc hàng ngày. Vui lòng báo cáo hình nền vi phạm nguyên tắc để giúp chúng tôi tìm thấy chúng”.

Mặt khác, phần lớn các bài đánh giá từ Trung Quốc đang yêu cầu những người dùng khác không báo cáo nội dung NSFW hoặc thậm chí nói về phần mềm này ở nơi khác vì họ muốn giữ nó dưới tầm ngắm của chính quyền.

Người dùng Trung Quốc của Wallpaper Engine chỉ muốn tận hưởng sự tự do mà họ có bây giờ, vì biết rằng bữa tiệc này sẽ sớm kết thúc vào một ngày nào đó.

Trong bài đánh giá trên Steam được hơn 1.800 người dùng ủng hộ, một người sáng tạo đã chia sẻ kinh nghiệm của mình về việc tải lên nội dung khiêu dâm và liên tục đối phó với việc xóa nội dung cũng như tạm ngưng tài khoản. Cuối cùng, người dùng đã viết: "Có lẽ một ngày nào đó, Wallpaper Engine sẽ thực sự biến thành một phần mềm hình nền!".

Khi ngày đó đến, người dùng Trung Quốc lại phải tìm ra một cách khác nếu muốn chia sẻ nội dung khiêu dâm.