PGS-TS Đinh Trọng Thịnh: Làn sóng dịch thứ 4 rất khác với 3 lần trước, cấp bách tiêm vắc xin

Đứt gãy chuỗi cung ứng, DN thiệt hại nặng nề

Làn sóng dịch bệnh COVID-19 thứ 4 bùng phát, tập trung chủ yếu ở các tỉnh có số lượng lớn khu công nghiệp và doanh nghiệp trong các ngành chế biến chế tạo đã khiến hoạt động sản xuất bị gián đoạn. Nhiều doanh nghiệp phải dừng sản xuất, ảnh hưởng đến tiến độ giao hàng, đặc biệt là các đơn hàng xuất khẩu khiến các doanh nghiệp gặp khó khăn về nguồn cung phục vụ sản xuất.

Trao đổi với phóng viên Một Thế Giới, chuyên gia kinh tế, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng đợt dịch lần 4 này có sự khác biệt rất lớn so với 3 đợt dịch trước. Đó là nó bùng phát với biến thể Delta với tốc độ lây lan nhanh, đặc biệt là lây ở các tỉnh, thành đông dân cư và là động lực phát triển của nền kinh tế như Hà Nội, TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Bắc Ninh, Bắc Giang…

Vì thế, đợt dịch này ảnh hưởng lớn đến sự tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế Việt Nam trong thời gian vừa qua, đồng thời làm đứt gãy chuỗi cung ứng, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh, xuất nhập khẩu… Đợt bùng phát lần thứ 4 này tính lây lan rất nhanh và kéo dài, chính vì vậy ảnh hưởng cũng nặng nề hơn.

Theo ông Thịnh, một số lĩnh vực bị ảnh hưởng lớn có thể kể đến như điện tử, bởi các khu công nghệ cao, các tỉnh có nhiều khu công nghiệp bị ảnh hưởng. Các nhóm hàng xuất khẩu chủ đạo như điện tử, dệt may và da - giày thì đối mặt với nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng trong nước; khách hàng quốc tế sẽ dừng, hủy đơn hàng và đến khi dịch được kiểm soát, doanh nghiệp khó có thể nối lại các mối quan hệ kinh doanh đã mất.

Ngoài ra, việc bố trí “3 tại chỗ” gặp khó khăn, sản lượng giảm mạnh; hoạt động xuất nhập khẩu đang tạo ra sức mạnh của nền kinh tế Việt Nam trong thời gian vừa qua nhưng dịch bùng phát khiến logistics gặp khó khăn, ảnh hưởng lớn đến xuất nhập khẩu.

Tại cuộc họp của Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) với 11 ngành hàng công nghiệp, những khó khăn cũng được chỉ ra rất cụ thể, đó là chi phí sản xuất tăng cao, chủ yếu do giá một số nguyên vật liệu cơ bản phục vụ sản xuất như thép và các nguyên phụ liệu trong các ngành sản xuất đồ uống, thực phẩm.

Giá cước container và vận chuyển bằng tàu biển tăng gấp 3-4 lần, thậm chí gấp 7-8 lần. Đây là thách thức rất lớn với doanh nghiệp cả ở chiều xuất lẫn nhập khẩu. Hơn nữa, các quy định về các biện pháp giãn cách xã hội, vận chuyển hàng hóa của các địa phương không thống nhất, gây ra rất nhiều khó khăn cho doanh nghiệp trong quá trình thực hiện, từ đó ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp

Có thể kể đến như các mặt hàng nguyên vật liệu phục vụ sản xuất bị nhiều địa phương đánh giá không phải là “hàng hóa thiết yếu” không được vận chuyển, lưu thông, gây ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của rất nhiều doanh nghiệp trong các ngành công nghiệp. Hay sự không thống nhất trong áp dụng các quy định về phòng dịch ở các tỉnh, thành khiến phát sinh thêm rất nhiều chi phí và thời gian cho việc vận chuyển hàng hóa của doanh nghiệp.

Thậm chí, ước tính của Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, tình trạng trên đã gây thiệt hại cho các doanh nghiệp vận tải ít nhất 100 tỉ đồng/ngày.

Việc áp dụng phương châm “3 tại chỗ, 1 cung đường, 2 địa điểm” cũng gây nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp sản xuất.

Trong khi các doanh nghiệp (phía bắc) đang áp dụng phương châm nêu trên gặp vấn đề về điều kiện ăn ở cho công nhân không đảm bảo, thời gian sinh hoạt ngoài giờ làm việc nảy sinh nhiều phức tạp... thì phần lớn các doanh nghiệp phía Nam có số lượng lao động từ các địa phương khác rất lớn, do đó không đủ điều kiện áp dụng phương châm nêu trên và buộc phải đóng cửa tạm thời và chưa có lộ trình để các doanh nghiệp mở cửa lại.

Nhanh chóng tiêm vắc xin

Về giải pháp cấp bách lúc này, chuyên gia Đinh Trọng Thịnh cho rằng cần tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người dân ở các khu đông dân cư được tiếp cận vắc xin nhanh chóng, để có thể giúp cho họ quay trở lại sản xuất kinh doanh sớm nhất có thể. Công nhân họ cũng sợ bị lây lan dịch bệnh chứ. Có những nơi quá tải, thiếu máy thở, giường bệnh, nên việc tiêm vắc xin nhanh chóng là giải pháp quan trọng.

Ngoài những giải pháp như giãn, hoãn thuế, miễn phí, lệ phí, lãi suất cho vay, khoanh nợ, giãn nợ,… cơ quan Thuế cũng cần xem xét các chi phí phòng chống dịch bệnh phải dược tính toán vào chi phí kinh doanh hợp lý, để từ đó giảm thiểu thuế phải đóng của họ, vì các doanh nghiệp đã phải chi ra số tiền rất lớn để đảm bảo công tác phòng dịch.

Ngoài ra, theo ông Thịnh, các cơ quan quản lý cần đẩy mạnh việc giảm thiểu thủ tục hành chính để giúp các doanh nghiệp giảm thiểu chi phí, thời gian; giảm thiểu các chi phí bảo hiểm xã hội, công đoàn để doanh nghiệp có thêm nguồn tài chính để vượt qua giai đoạn khó khăn này.

Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) tiếp tục đề xuất bổ sung đối tượng lao động trong ngành vận tải (lái xe, phụ xe vận tải liên tỉnh và các đối tượng khác trong ngành logistics lao động tại các cảng biển, cửa khẩu…) là đối tượng ưu tiên được tiêm vắc xin. Cục Công nghiệp cho rằng đây là lực lượng tuyến đầu chống dịch và bảo vệ được lực lượng này sẽ đảm bảo dòng lưu thông hàng hóa thông suốt, tránh đứt gãy chuỗi cung ứng phục vụ sản xuất.

Bên cạnh giải pháp ưu tiên tiêm vắc xin, Cục Công nghiệp đề nghị các địa phương tùy theo tình hình trên địa bàn để đơn giản hóa các quy định, thủ tục phòng dịch. Trong đó, đơn giản hóa yêu cầu về thời hạn và cách thức xét nghiệm COVID-19 đối với lực lượng tài xế vận tải hàng hóa thiết yếu phục vụ sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng.

Ngoài ra, xem xét gỡ bỏ quy định về định mức số lượng ô tô ra vào địa phương; cho phép sử dụng kết quả test nhanh, test gộp đối với lái xe và người lao động di chuyển liên tỉnh thay vì chỉ chấp nhận kết quả RT-PCR như nhiều địa phương đang áp dụng.

Đối với các doanh nghiệp phía nam, với đặc thù sử dụng nhiều lao động từ các địa phương khác, Cục Công nghiệp cho rằng chỉ nên yêu cầu thực hiện phương châm “1 cung đường, 2 địa điểm”, không nên yêu cầu áp dụng phương châm “3 tại chỗ”.

Doanh nghiệp sẽ có trách nhiệm xác nhận cung đường và địa điểm cho người lao động và cam kết chịu trách nhiệm trong trường hợp để xảy ra việc lây lan dịch bệnh. Đồng thời, cần có quy định và hướng dẫn cụ thể về lộ trình dự kiến phục hồi sản xuất để các doanh nghiệp có kế hoạch về nhân sự, lao động, tài chính để hoạt động trở lại sau dịch bệnh.

“Bài tuyên truyền thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ”