Ông Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran

Dẫn những chứng cứ của giới tình báo Israel được Thủ tướng Benjamin Netanyahu công bố tuần trước, Tổng thống Mỹ chỉ trích Iran không giữ lời hứa mà vẫn tiếp tục theo đuổi vũ khí hạt nhân, và thỏa thuận hạt nhân 2015 là “một sự hổ thẹn” khi nó cung cấp cho Tehran, chính quyền tài trợ khủng bố, hàng tỉUSD.

Trên cơ sở cáo buộc trên, Tổng thống Trump tuyên bố rút Mỹ khỏi thỏa thuận này, sắp tới sẽ đặt ra những trừng phạt kinh tế với Iran.

“Tôi sẽ kýbản ghi nhớ chỉ thị phục hồi trừng phạt Iran của Mỹ. Chúng tôi sẽ đưa ra những trừng phạt ở mức cao nhất. Bất kỳquốc gia nào giúp Iran phát triển hạt nhân cũng sẽ bị Mỹ trừng phạt nặng. Nước Mỹ sẽ không bị hăm dọa bởi hạt nhân”, Tổng thống Trump tuyên bố.

Ông Trump còn khẳng định Washington không đưa ra những lời đe dọa suông, và việc rút khỏi thỏa thuận giúp nước này an toàn hơn.

Thỏa thuận Mỹ vừa rút khỏi có tên chính thức là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA), do Washington cùng các cường quốc Nga, Pháp, Anh, Trung Quốc và Đức đạt được với Iran hồi năm 2015. Theo đó nếu từ bỏ tham vọng phát triển vũ khí hạt nhân thì Iran đổi lại được quốc tế dỡ bỏ trừng phạt tài chính-kinh tế.

Tổng thống Trump chỉ trích JCPOA không đề cập đến chương trình tên lửa đạn đạo của Tehran, những hoạt động hạt nhân của nước này sau năm 2025 (khi các điều khoản quan trọng của thỏa thuận hết hiệu lực) và vai trò trong các cuộc chiến tại Syria, Yemen.

Ngay sau khi ông Trump công bố quyết định, Bộ Tài chính Mỹ thông báo sẽ “hành động ngay lập tức”. Cơ quan này đặt ra thời hạn từ 90 - 180 ngày để các đơn vị nước ngoài kết thúc các hợp đồng làm ăn với Iran. Sau thời gian này, những trừng phạt kinh tế sẽ có hiệu lực đầy đủ.

Phía Iran đã lập tức có phản ứng. Tổng thống Hassan Rouhani chỉ trích Mỹ không thực hiện cam kết được quy định trong JCPOA. Lãnh đạo này nhấn mạnh thỏa thuận này mang tính đa phương, được Liên Hợp Quốc tán thành nên vẫn có thể tồn tại mà không cần có Washington. Đầu ngày 8.5, Tổng thống Rouhani cho biết sẽ cử Ngoại trưởng đến các nước tham gia kýkết JCPOA để bàn luận chuyện này.

Lãnh đạo ba nước Anh, Pháp, Đức lấy làm tiếc với quyết định của Tổng thống Mỹ, đồng thời kêu gọi Iran “kiềm chế” và tiếp tục thực hiện đúng theo các cam kết trong thỏa thuận hạt nhân.

Bà Federica Mogherini, đại diện cấp cao về an ninh và chính sách đối ngoại Liên minh châu Âu (EU) lên tiếng khẳng định JCPOA vẫn đang có hiệu quả, vì vậy khối này quyết tâm duy trì thỏa thuận hạt nhân.

Phó đại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc Dmitry Polyansky cho biết Ngathất vọng trước quyết định của nhà lãnh đạo Mỹ. Ông để ngỏ khả năng triệu tập một cuộc họp Hội đồng Bảo an để bàn về chuyện này.

Tại Trung Đông, trong khi Israel và Ả Rập Saudi ủng hộ, thì Thổ Nhĩ Kỳ lại phản đối. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan lo ngại động thái mới nhất của Washington sẽ đem lại khủng hoảng mới cho khu vực.