Nhiều Ủy viên Thường vụ Quốc hội tán thành bỏ quy định ‘kinh doanh qua mạng phải đi tù’

Sáng 3.10, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã khai mạc Phiên họp thứ 4. Tại đây, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long đã trình Ủyban Thường vụ Quốc hội dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự 2015, trong đó chính thức đề xuất bỏ tội danh cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông được quy định trong Điều 292 Luật Hình sự.

Chủ nhiệm Ủyban Tư pháp của Quốc hội , bà Lê Thị Nga cho biết đa số ý kiến ủy ban tán thành với dự thảo luật về việc bỏ điều này. Tuy nhiên, ngoài những ý kiến tán thành cũng có ý kiến đề nghị giữ lại và đưa vào các chương tương ứng quy định hành vi cấm kinh doanh vàng tài khoản (đã được quy định tại Nghị định số 24/2012/NĐ-CP của Chính phủ); kinh doanh đa cấp bất chính (được quy định tại Nghị định số 45/2014/NĐ-CP của Chính phủ)… trên mạng máy tính, mạng viễn thông.

“Bởi vì những điều này có phạm vi ảnh hưởng, tính chất và mức độ nguy hiểm cao cho xã hội, hậu quả lớn, khó khắc phục nên cần phải có quy định để đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm” – bà Nga nói.

Trước đó, tại ngày làm việc thứ 3 phiên họp Chính phủ thường kỳtháng 8, khi cho ý kiến vào Dự luật sửa đổi, bổ sung 1 số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã yêu cầu bỏ Điều 292 quy định tội danh "cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông".

Lý do là Bộ Luật Hình sự 2015 đã bỏ tội cố ý làm trái quy định của nhà nước và tội kinh doanh trái phép để đưa vào các quy định khác. Vì thế, việc quy định tội kinh doanh trái phép trên mạng là không phù hợp. Hơn nữa, danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện có đến 267 nghề nhưng Điều 292 lại chỉ quy định nếu thực hiện qua mạng thì bị xử lý hình sự, còn nếu không thực hiện qua mạng thì không bị xử lý hình sự.

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Trương Minh Tuấn cũng cho rằng, phần lớn các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trên mạng internet và do có tương tác giữa những người sử dụng với nhau nên được coi là mạng xã hội. Với điều kiện như hiện nay, các doanh nghiệp khởi nghiệp khó đáp ứng được điều kiện kinh doanh mạng xã hội mà trong quá trình khởi nghiệp thì phải thử nghiệm để hoàn thiện mô hình kinh doanh. Nếu thử nghiệm thành công với lợi nhuận trên 50 triệu đồng hay có doanh thu trên 500 triệu đồng thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự như quy định tại Điều 292 là không hợp lý.

Nói với báo điện tửMột Thế Giới, luật sư Kiều Anh Vũ – Văn phòng Luật sư Lê Nguyễn cho rằng, việc kinh doanh, cung cấp dịch vụ đương nhiên phải tuân thủ theo quy định của pháp luật, phải đăng ký kinh doanh theo đúng quy định và phải đáp ứng các điều kiện kinh doanh nếu là ngành, nghề kinh doanh có điều kiện; nhưng hình sự hóa lại là một vấn đề khác và cần phải được cân nhắc, đánh giá tác động của Điều luật đối với xã hội, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp, khởi nghiệp.

“Nếu có thể xử lý bằng chế tài hành chính như xử phạt thật nặng, buộc chấm dứt hành vi vi phạm, hoặc nếu có hành vi thông qua việc cung cấp dịch vụ trên mạng máy tính, mạng viễn thông mà dẫn đến hành vi phạm tội thuộc các Điều luật khác như lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, tội phạm trong lĩnh vực công nghệ thông tin, mạng viễn thông... thì đã có chế tài xử lý, liệu rằng có nên tiếp tục quy định bổ sung như quy định tại Điều 292 hay không?” – ông Vũ nêu hỏi.

Cũng theo vị luật sư này, nếu đã có chế tài đủ mạnh để xử lý hoạt động kinh doanh, cung cấp dịch vụ trên mạng máy tính, mạng viễn thông không đúng quy định của pháp luật thì không cần thiết phải bổ sung Điều 292 vì vừa thừa vừa gây tâm lý hoang mang, không đạt được sự đồng thuận của doanh nghiệp, cộng đồng khởi nghiệp và có thể dễ dẫn đến những hệ lụy, hệ quả không đáng có.

Trước đó, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc và Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ công nghệ thông tin Việt Nam (VINASA) vừa có văn bản kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội bỏ Điều 292 của Bộ luật Hình sự 2015.

VINASA nêu rõ 9 điểm mâu thuẫn và bất hợp lý của Điều 292 gồm: hình sự hóa hoạt động kinh doanh trái phép, đồng thời với hình sự hóa hoạt động kinh doanh trên mạng; vi phạm quyền tự do kinh doanh được Hiến pháp 2013 quyđịnh; trái với đường lối, chủ trương phát triển kinh tế được thể hiện trong Hiến pháp 2013, điều 51, khoản 3; đi ngược lại với quan điểm chủ trương, chính sách, chiến lược của Đảng và Chính phủ về thúc đẩy phát triển, ứng dụng CNTT.

VINASA cho rằng Điều 292 sẽ đưa đến hàng loạt hệ lụy khác như: ảnh hưởng xấu đến hình ảnh môi trường kinh doanh và thu hút đầu tư của Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực dịch vụ CNTT; làm suy giảm năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp và cả nền kinh tế so với các quốc gia khác trong khu vực; có nguy cơ gây bất lợi cho Việt Nam trong bối cảnh hội nhập trong cộng đồng kinh tế ASEAN và tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, đặc biệt là TPP; chảy máu chất xám, gây hoang mang cho doanh nghiệp…

CònVCCIphân tích rằng, Điều 292 đã hình sự hóa nhiều hành vi vốn chỉ nên xử lý hành chính, ví dụ như cung cấp trò chơi điện tử trên mạng mà không có giấy phép. Thực tế, điều luật này không phù hợp với cách thức kinh doanh trong lĩnh vực thông tin, đặc biệt là các dịch vụ mới, các startup.