Người tạo ra Gmail nêu lý do Google tụt hậu trong cuộc đua AI

Khi thành lập Google vào năm 1998, Larry Page và Sergey Brin đã hình dung nó là một công ty AI. Paul Buchheit, người tạo ra Gmail, tiết lộ điều này trong một tập gần đây của podcast Y Combinator Startup.

Trong suốt những năm qua, Google đã thu thập được các yếu tố cần thiết để làm được điều đó: Khối lượng dữ liệu khổng lồ, nhân tài cấp cao và tài nguyên tính toán. Thế nhưng, việc triển khai AI của Google không hề mang tính đột phá.

AI Overviews, tính năng tìm kiếm AI mới của công ty, hứa hẹn sẽ cung cấp các bản tóm tắt gọn gàng do AI tạo ra với kết quả tìm kiếm trên Google. Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau khi được phát hành vào tháng 5, AI Overviews đã tạo ra những phản hồi kỳ lạ, chẳng hạn như bảo người dùng bôi keo lên bánh pizza. Google từng mất 100 tỉ USD vốn hóa thị trường chỉ trong một ngày vào tháng 2 khi chatbot Bard (hiện là Gemini) đưa ra câu trả lời sai trong một video quảng cáo.

Trong video quảng cáo, Bard trả lời các câu hỏi của người dùng, gồm cả câu hỏi về kính viễn vọng James Web Space Telescope. Tuy nhiên, một trong những câu trả lời của Bard không chính xác. Cụ thể hơn, Bard tuyên bố rằng James Web Space Telescope là kính viễn vọng đầu tiên tìm thấy một hành tinh ngoài hệ Mặt trời. Sự thật thì đây là một thành tựu thuộc về ESO (Đài thiên văn phía nam của châu Âu), nơi phát hiện ra hành tinh đó cách nay gần 20 năm bằng kính viễn vọng VLT của mình.

Nhà vật lý thiên văn Grant Tremblay (Mỹ) là người phát hiện ra lỗi kiến thức thiên văn của Bard.

Đây được xem là một ví dụ điển hình về những sai sót có thể xảy ra với các chatbot AI. Cụ thể, chúng có thể đưa ra các thông tin không chính xác nhưng giống như có căn cứ, dẫn đến việc nhiều người sẽ hiểu sai thông tin.

Ngay sau khi lỗi trên được phát hiện, Google nhanh chóng đưa ra tuyên bố về sai sót, cho biết sẽ sử dụng phản hồi từ chương trình thử nghiệm mới kết hợp với các thông tin khác để đảm bảo "câu trả lời của Bard đáp ứng tiêu chuẩn cao về chất lượng, an toàn và dựa vào căn cứ thông tin trong thế giới thực".

Bất chấp điều này, Alphabet phải trả giá đắt khi cổ phiếu giảm mạnh 10% không lâu sau đó, làm vốn hóa thị trường giảm 100 tỉ USD trong 1 ngày.

Đầu năm 2024, chatbot Gemini đã bị chỉ trích nặng nề vì tạo ra những bức ảnh đầy rẫy những sai sót lịch sử, chẳng hạn những nhà sáng lập của nước Mỹ là người da màu. Lãnh đạo Google đã xin lỗi, nói rằng tính năng AI của họ được sử dụng trên toàn thế giới nhưng đã tạo ra sản phẩm “không phù hợp” và công ty đang “cải thiện ngay lập tức những mô tả này”.

Được ghi nhận đưa ra phương châm ban đầu của Google là "Đừng làm điều xấu", Paul Buchheit cho rằng Google có thể đã lạc lối khi tái tổ chức theo công ty mẹ Alphabet vào năm 2015. Những người đồng sáng lập Google đã lùi bước và Sundar Pichai nắm quyền điều hành công ty vào 10.8.2015. Paul Buchheit cho biết đó là lúc Google chuyển trọng tâm sang việc duy trì độc quyền tìm kiếm.

"Bạn biết đấy, tìm kiếm là lĩnh vực rất giá trị và quan trọng với Google, như một mỏ vàng. Trong khi đó, AI là công nghệ mang tính phá cách", Paul Buchheit nói.

Khi chatbot như ChatGPT của OpenAI có thể trực tiếp trả lời các truy vấn từ người dùng, điều đó làm giảm khả năng họ nhấp vào quảng cáo liên quan, Paul Buchheit giải thích. Điều này sẽ làm giảm doanh thu từ quảng cáo, thường kiếm tiền dựa trên việc người dùng nhấp vào chúng.

“Công ty tìm kiếm phải đối mặt với mâu thuẫn giữa việc duy trì lợi nhuận và cung cấp các câu trả lời chính xác cho người dùng. Có một sự cám dỗ để làm cho kết quả tìm kiếm ít hữu ích hơn, vì người dùng có thể phải nhấp vào nhiều quảng cáo hơn để tìm thông tin họ cần”, Paul Buchheit nói.

Đó không chỉ là phân tích của Paul Buchheit, mà là điều Larry Page và Sergey Brin ghi nhận trong bài viết quan trọng năm 1998 giới thiệu về Google. Họ nói rằng công nghệ công cụ tìm kiếm "phần lớn là nghệ thuật đen tối" và "hướng đến quảng cáo". Tuy nhiên, với Google, mục tiêu của công ty là "cung cấp kết quả tìm kiếm chất lượng cao trên World Wide Web phát triển nhanh chóng".

Với Google, AI và OpenAI là mối đe dọa lớn hơn phán quyết chống độc quyền lịch sử

Google đang phải đối mặt với mối đe dọa lớn hơn từ OpenAI nói riêng và AI nói chung khi chờ đợi quyết định về cách các cơ quan quản lý chống độc quyền ở Mỹ lên kế hoạch cân bằng sân chơi trong lĩnh vực tìm kiếm trên internet.

Hôm 5.8, Amit Mehta (thẩm phán liên bang Mỹ) ra phán quyết rằng Google đã vi phạm luật chống độc quyền, chi hàng tỉ USD để tạo ra thế độc quyền bất hợp pháp và trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên toàn thế giới. Đây là chiến thắng lớn đầu tiên của chính quyền liên bang Mỹ nhằm vào sự thống trị thị trường của các hãng công nghệ lớn.

Phán quyết này mở đường cho phiên tòa thứ hai để xác định các giải pháp khắc phục tiềm năng, có thể bao gồm việc chia tách khỏi Alphabet (công ty mẹ của Google), điều này sẽ thay đổi cảnh quan của thế giới quảng cáo trực tuyến mà Google đã thống trị trong nhiều năm.

Phán quyết trên cũng là tín hiệu đèn xanh cho các cơ quan thực thi luật chống độc quyền của Mỹ trong việc truy tố các hãng công nghệ lớn.

Bộ trưởng Tư pháp Mỹ - Merrick Garland gọi phán quyết này là "chiến thắng lịch sử cho người dân Mỹ", đồng thời nói thêm rằng "không có công ty nào, bất kể lớn hay có ảnh hưởng đến đâu, có thể đứng trên luật pháp".

Ngoài ra, số lượng ngày càng tăng những người sử dụng các công cụ AI, gồm cả chatbot ChatGPT đình đám từ OpenAI, đã làm xói mòn thị phần lĩnh lĩnh vực tìm kiếm của Google, theo các nguồn tin, nhà đầu tư và nhà phân tích.

"Tôi nghĩ Google hiện tại, AI là một vấn đề lớn hơn nhiều so với phán quyết đó. AI đang thay đổi cơ bản cách thức hoạt động của sản phẩm tìm kiếm", Arvind Jain, một cựu kỹ sư Google từng làm việc trên các sản phẩm gồm cả Google Search trong một thập kỷ, cho biết.

Đang điều hành một công ty tìm kiếm doanh nghiệp có tên Glean, Arvind Jain cho biết tác động của AI là ngay lập tức so với phán quyết này, vốn sẽ bị kháng cáo và mất nhiều thời gian để ảnh hưởng đến thị trường.

Google từ lâu đồng nghĩa với tìm kiếm, chiếm khoảng 90% thị phần toàn cầu và mang lại khoảng 175 tỉ USD doanh thu hàng năm thông qua hoạt động kinh doanh. Ngay cả Apple, vốn thích xây dựng tất cả phần mềm và phần lớn phần cứng đi kèm với các thiết bị của mình, đã cho phép Google trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên trình duyệt Safari với mức phí trên dưới 20 tỉ USD/năm.

Song, những ngày Google được đối xử ưu đãi đã kết thúc ngay cả trước khi hàng loạt vụ kiện chống độc quyền được giải quyết. Trong nỗ lực phát triển AI, Apple đã công bố quan hệ đối tác với OpenAI để tích hợp ChatGPT vào các thiết bị sắp ra mắt của mình. Apple nhấn mạnh vào cơ sở không độc quyền của thỏa thuận này và nói về khả năng đưa Google trở thành đối tác khác.

Các nhà phân tích cho biết phán quyết chống lại Google sẽ đẩy nhanh động thái của Apple hướng tới các dịch vụ tìm kiếm hỗ trợ AI, nếu nhà sản xuất iPhone buộc phải chấm dứt thỏa thuận Google.

Được Microsoft hậu thuẫn, OpenAI đã tham gia lĩnh vực tìm kiếm bằng cách ra mắt chậm rãi SearchGPT. Đây là công cụ tìm kiếm hỗ trợ AI với khả năng truy cập thông tin theo thời gian thực từ internet.

Một cựu giám đốc cấp cao Google đã dự đoán: “AI sẽ phát triển nhanh hơn tốc độ mà Bộ Tư pháp Mỹ có thể chống lại Google. Nói cách khác, toàn bộ thế độc quyền sẽ kết thúc. Sự thống trị của Google trong lĩnh vực tìm kiếm sẽ kết thúc do AI phát triển nhanh chóng”.

Cả cựu giám đốc cấp cao Google cũng như nhiều nhà phân tích Phố Wall đều đồng ý rằng công ty có nguyên liệu thô cần thiết để dẫn đầu trong AI: Một mô hình ngôn ngữ lớn để đào tạo AI và một công cụ tìm kiếm. Thế nhưng, những nỗ lực của Google dường như bị phân tán trước việc OpenAI phát triển mạnh mẽ và thu hút những người dùng trẻ tuổi hơn.

Sự phổ biến của AI tạo sinh khiến Google bất ngờ. Dù là nguồn nghiên cứu nền tảng đằng sau công nghệ này, Google không phát hành sản phẩm tiêu dùng nào cho đến tận sau khi ChatGPT trở thành ứng dụng tiêu dùng phát triển nhanh nhất vào đầu năm 2023.

"Mối đe dọa lớn nhất với Google có thể chính là bản thân Google. Chìa khóa để áp dụng bất kỳ AI nào là sự tin tưởng, và những sai lầm ban đầu của công ty với AI Overviews cho thấy các kỹ sư Google tập trung nhiều hơn vào việc phát hành nhanh hơn thay vì làm đúng khi cố gắng theo kịp tốc độ của OpenAI lẫn các công ty khác", Rebecca Wettemann, Giám đốc điều hành kiêm nhà phân tích chính tại công ty nghiên cứu Valoir, nhận định.

Rebecca Wettemann đã đề cập đến AI Overviews của Google, tính năng mới sử dụng AI để trả lời các truy vấn tìm kiếm xuất hiện trước các liên kết. AI Overviews bị các nhà xuất bản chỉ trích vì làm giảm lượng truy cập giới thiệu từ Google và mắc lỗi như hướng dẫn người dùng ăn keo, nói cựu Tổng thống Mỹ - Barack Obama là người Hồi giáo.

Gil Luria, nhà phân tích tại hãng D.A. Davidson, tin rằng sự giám sát của cơ quan quản lý cũng như mối đe dọa từ AI có liên quan đến nhau. "Một phần lý do Bộ Tư pháp Mỹ giám sát các hoạt động kinh doanh của Google là vì thị trường thực tế đang biến động ngay lúc này và họ muốn đảm bảo Google không mở rộng sự thống trị thị trường hiện tại của mình", Gil Luria nhận định.

Phán quyết chống độc quyền có thể chưa tác động lớn đến Google, nhưng sẽ mở ra thị trường tìm kiếm cho nhiều đối thủ hơn, theo Richard Socher - nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành công ty khởi nghiệp công cụ tìm kiếm AI You.com, từng là giám đốc khoa học Salesforce. Tuy nhiên, ông nói thêm rằng việc chấm dứt sự thống trị của Google trong lĩnh vực tìm kiếm sẽ "rất khó khăn".

"Chưa có đối thủ nào đủ mạnh để làm giảm sự thống trị của Google trong lĩnh vực tìm kiếm. Có thể sự thay đổi hiện tại, như AI phát triển nhanh, sẽ là yếu tố quan trọng giúp tạo ra những lựa chọn thực sự đa dạng hơn cho người tiêu dùng”, Richard Socher bình luận.