Mỹ dùng ngoại giao quốc phòng tách Bangladesh xa Trung Quốc

Trong một động thái hiếm hoi, Bộ trưởng Quốc phòng MỹMarkEsperhồi đầu tháng đã gọi điện cho Thủ tướngBangladeshSheikhHasina, người cũng giám sát Bộ Quốc phòng, đề xuất giúp quốc gia Nam Á hiện đại hóa quân đội trong 10 năm tới.

Mỹ vàBangladeshđã khởi động đối thoại về hợp đồng mua bán thiết bị quân sự tiên tiến như trực thăngApachevà tên lửa vào năm ngoái. Một thỏa thuận được cho là nằm trong các tính toán của Mỹ, tuy nhiên chi tiết chưa được công bố.

Phó trợ lý ngoại trưởng Mỹ,LauraStone, nói rằng quốc hội nước vẫn chưa được "thông báo chính thức", nhưng bất kỳ thỏa thuận nào cũng sẽ khiến Trung Quốc - nước hiệnlà nhàcung cấp thiết bị quốc phòng rẻ và lớn nhất - cảm thấy khó chịu.

"Chúng tôi đang hướng tới quan hệ hợp tác an ninh sâu sắc hơn vớiBangladesh, điều thuộc về lợi ích chung của hai nước, trên cơ sở hoàn toàn tôn trọng chủ quyền và độc lập củaBangladesh", bàStonecho biết.

BàStone, người hiện đang giám sát Ấn Độ,Bangladesh,Nepal,SriLanka,BhutanvàMaldivestại Phòng phụ trách các vấn đề Nam và Trung Á của Bộ Ngoại giao Mỹ, khẳng địnhWashingtonsẵn sàng trở thành đối tác được lựa chọn củaBangladeshvề việc bán các mặt hàng quốc phòng.

Bangladeshđã đẩy mạnh mua sắm vũ khí từ Mỹ từ những năm 1990. Giá trị vũ khí quốc gia Nam Á này mua từ Mỹ đã đạt 110 triệu USD trong 10 năm qua. Nhưng con số này thấp hơn nhiều so với 2,59 tỷ USD mà nước này chi cho thiết bị quân sự từ Trung Quốc tính từ năm 2010, theo Viện nghiên cứu hòa bình quốc tếStockholm.

AliRiaz, giáo sư về khoa học chính trị tại Đại họcIllinois(Mỹ), cho biết thời điểm cuộc điện đàm giữa Bộ trưởngEspervà nhà lãnh đạoBangladeshlà "vô cùng quan trọng" bởi quan hệ ngày càng nồng ấm giữaDhakavà Bắc Kinh.

Thực tế, ảnh hưởng của Trung Quốc tạiBangladeshđã vượt ra khỏi thương mại và đầu tư hạ tầng. Sau khi đại dịch COVID-19 nổ ra, Trung Quốc đã gửi vật tư y tế tớiBangladesh, gồm khẩu trang và quần áo bảo hộ. Một nhóm chuyên gia y tế của Trung Quốc cũng được cử tớiBangladeshđể thử nghiệm vắc-xin được phát triển bởi công ty dượcphẩm sinh họcSinovacBiotech(trụ sở Bắc Kinh) thuộc quản lý bởi chính phủ Trung Quốc.

Bắc Kinh gần đây cũng đã dỡ bỏ thuế quan đối với 97% hàng nhập khẩu củaBangladeshsau khi bảo đảm rằng hợp đồng xây dựng nhà ga sân bay trị giá 250 triệu USD ở thành phốSylhet,giáp vớibiên giới Ấn Độ.

Bangladeshhiện đang cố gắng huy động khoản vốn trị giá 1 tỷ USD từ Trung Quốc để quản lý sôngTeesta, sau khi thỏa thuận chia sẻ nguồn nước với Ấn Độ bị thất bại trong nhiều năm, chủ yếu do sự phản đối của bang TâyBengalbên phía Ấn Độ.

Bangladeshtừ lâu đã tìm cách duy trì thế cân bằng trong quan hệ với Ấn Độ và Trung Quốc. Nay, quốc gia Nam Á trở thành mối quan tâm của Mỹ. "Chính phủBangladeshsẽ phải cân bằng những kỳ vọng trái ngược từ các nước lớn. Bangladesh có thể làm điều đó nếu lợi ích quốc gia vẫn là yếu tố chính", giáo sưRiaznhận định.

Ngoại giao quốc phòng là một phần trong chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương rộng lớn hơn của Mỹ. Vào tháng 6 năm ngoái, Lầu Năm Góc (Bộ Quốc phòng Mỹ) đã công bố báo cáo đầu tiên về chiến lược, trong đó công nhậnBangladeshlà "đối tác mới nổi", cùng vớiSriLanka,NepalvàMaldivesở Nam Á.

“Tầm nhìn Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương củaWashingtonbắt nguồn từ thực tế Mỹ, cũng nhưBangladesh, là một quốc gia Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. An ninh hàng hải và khu vực ở Nam Á đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do, cởi mở, hòa bình và thịnh vượng vì lợi ích của tất cả các quốc gia, đó là lý do tại sao chúng tôi ưu tiên các nỗ lực thúc đẩy an ninh", nữ phó trợ lý ngoại trưởng MỹLauraStonecho hay.

“Việc Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng tại khu vực, khiBangladeshtham gia vào sáng kiến “Vành đai và Con đường”, đã buộc Mỹ phải có cách tiếp cận mạnh mẽ hơn đối với chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương”,AliRiaz, giáo sư về khoa học chính trị tại Đại họcIllinois(Mỹ), nhận định.

Mỹ vàBangladeshtrước đó đã hợp tác về an ninh trongnhiều lĩnhvực, từ chống khủng bố đến gìn giữ hòa bình, theo một kế hoạch tài trợ quân sự nước ngoài bắt đầu vào năm 2005. Kể từ năm 2018,Washingtonchi thêm60 triệu USDhỗ trợBangladeshvề an ninh hàng hải và giải quyết những vấn đề cần quan tâm.

Theo giáo sưAmenaMohsintừ Đại họcDhaka(Bangladesh), chính quyền của Tổng thống MỹDonaldTrumpđang "tích cực thúc đẩy" chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do cởi mở nhằm làm đối trọng với “Vành đai và Con đường” của Bắc Kinh, sáng kiến màBangladeshđã là thành viên từ 2016. “Mỹ muốn có quan hệ đối tác trong cuộc chiến chống khủng bố cũng như đối tác về mua bán vũ khí. VàBangladeshhiện đóng vai trò chiến lược", bà nói.

Trong khi đó, M.HumayunKabir, cựu đại sứ Mỹ, hiện là quyền chủ tịch của Viện Doanh nghiệpBangladesh, một tổ chức tư vấn của chính quyềnDhaka, cho biết điều này đặt quốc gia Nam Á vào một tình thế khó khăn. "Đây sẽ là một thế khó choBangladesh, quốc gia muốn làm bạn với cả Mỹ và Trung Quốc", ôngKabirbình luận.

Theo số liệu chính thức, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất củaBangladesh. Quốc gia Nam Á hưởng khoản xuất siêu lên tới gần 7 tỷ USD trong quan hệ thương mại với Mỹ năm 2019. Trong khi đó,Bangladeshchịu thâm hụt lên tới 12 tỷ USD năm 2019 trong quan hệ thương mại với Trung Quốc. Trung Quốc cũng là nước xuất khẩu lớn nhất vàoBangladesh.

Giáo sư Riaz dự đoán sự dịch chuyển chính sách của Washington hướng về Nam Á sẽ đi kèm nhiều hoạt động hợp tác trong các lĩnh vực, nếu ứng viên đảng Dân chủ Joe Biden được bầu làm tổng thống Mỹ. NhưngRiaztin rằng chính sách của ông Biden sẽ không dễ chịu hơn so với chính sách của ông Trump về “ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc".