Mặt hàng tỉ đô của Việt Nam vẫn đạt 'điểm sáng' trong khó khăn chung

Theo số liệu của hải quan Việt Nam, tính tới tháng 10.2023, xuất khẩu tôm Việt Nam đạt 2,8 tỉ USD, giảm 24% so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng tháng 10, xuất khẩu tôm đạt 318 triệu USD, giảm 12% so với cùng kỳ.

Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đánh giá nhu cầu thị trường thấp, lạm phát, tồn kho tăng cao, người dân thắt chặt chi tiêu, xung đột ở Đông Âu và Trung Đông... là những yếu tố ảnh hưởng không tốt tới xuất khẩu tôm của Việt Nam và xuất khẩu tôm toàn cầu trong năm nay. 

Bên cạnh đó, giá nguyên liệu và giá xuất khẩu đều giảm, càng làm tăng thêm thách thức cho cả người nuôi và doanh nghiệp chế biến tôm. Từ cuối quý 3 năm nay, giá tôm nguyên liệu trong nước đã có dấu hiệu nhích lên. Đây là tin vui cho bà con nông dân, tuy nhiên giá tăng chủ yếu do tác động cung-cầu trong nước, chứ chưa phản ánh được nhiều về sự ấm lên từ các thị trường tiêu thụ.

Tháng 10.2023, xuất khẩu tôm ghi nhận tăng trưởng ở các thị trường như Mỹ, Canada, Bỉ, Đài Loan, Thụy Sĩ. Các thị trường nhỏ như Đài Loan, Thụy Sĩ được đánh giá tốt khi tăng trưởng xuất khẩu sang 2 thị trường này là 21% và 11% trong 10 tháng đầu năm nay.

Mỹ tiếp tục là thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam, chiếm tỷ trọng 21% trong tổng xuất khẩu tôm Việt Nam. Kể từ tháng 7 năm nay, xuất khẩu tôm sang Mỹ ghi nhận tăng trưởng 2 con số, liên tục đến tháng 10. Tuy nhiên, tính chung lũy kế xuất khẩu tôm sang Mỹ trong 10 tháng năm nay vẫn giảm 20%, đạt 589 triệu USD do mức sụt giảm mạnh trong các tháng đầu năm. Mỹ là thị trường duy nhất trong số các thị trường nhập khẩu chính tôm của Việt Nam ghi nhận tăng trưởng liên tục trong 4 tháng.

Số liệu nhập khẩu tôm của Mỹ từ các nguồn cung trên thế giới cũng ghi nhận kết quả tích cực hơn trong quý 3 năm nay. Theo dữ liệu của Cơ quan Quản lý khí quyển và đại dương quốc gia Mỹ (NOAA), Mỹ nhập khẩu 70.727 tấn tôm trong tháng 9, trị giá 578,4 triệu USD, tăng 9% về lượng, giảm 2% về trị giá so với cùng kỳ năm trước (65.122 tấn, 593,5 triệu USD). Đây là tháng thứ 3 liên tiếp Mỹ ghi nhận nhập khẩu tôm tăng trưởng sau khoảng thời gian dài 13 tháng xuống dốc không phanh. Dù giá trung bình chỉ đạt 8,19 USD/kg, giảm 10% so với cùng kỳ năm 2022 (9,11 USD/kg), nhưng khoảng cách giảm đã thu hẹp dần qua các tháng.

Tính chung 3 quý đầu năm, Mỹ nhập khẩu 575.538 tấn tôm, trị giá 4,7 tỉ USD, giảm 11% về lượng và 22% về trị giá so với cùng kỳ năm trước. Giá xuất khẩu trung bình của 9 tháng đầu năm đạt 8,25 USD/kg, giảm 12% so với cùng kỳ.

Tồn kho giảm, các chỉ số của nền kinh tế Mỹ đang tốt dần, nhu cầu cao hơn phục vụ đợt cuối năm, dự kiến 2 tháng cuối năm nay, xuất khẩu tôm Việt Nam sang thị trường này vẫn ghi nhận tăng trưởng.

Trong khi đó, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Trung Quốc và Hồng Kông trong tháng 10.2023 đạt 63 triệu USD, giảm 2% so với cùng kỳ. Trong 10 tháng của năm 2023, xuất khẩu sang thị trường này ghi nhận tăng trưởng trong 3 tháng liên tục từ tháng 6 đến tháng 8, sau đó quay lại mức giảm trong tháng 9 và 10. Tuy vậy, mức độ sụt giảm không mạnh như những tháng đầu năm. Trung Quốc và Hồng Kông là thị trường có mức sụt giảm thấp nhất trong số các thị trường nhập khẩu chính, với mức sụt giảm 5% đạt 517 triệu USD trong 10 tháng của năm 2023.

Nhu cầu nhập khẩu tôm Việt Nam của thị trường Trung Quốc và Hồng Kông không chỉ phụ thuộc tình hình tăng trưởng kinh tế, lượng tồn kho mà còn phụ thuộc nhiều vào nguồn cung từ Ecuador. Trong khi, xuất khẩu tôm của Ecuador sang Trung Quốc đang có xu hướng chững lại do giá xuất khẩu giảm quá mạnh. Điều này có thể có lợi cho xuất khẩu tôm Việt Nam sang Trung Quốc. Theo số liệu của Trung tâm Thương mại quốc tế (ITC), nhập khẩu tôm của Trung Quốc trong 9 tháng đầu năm nay đạt 5,7 tỉ USD, tăng 3% so với cùng kỳ.

"Xuất khẩu tôm Việt Nam trong 2 tháng cuối năm nay vẫn chưa thể phục hồi sự tăng trưởng mặc dù mức sụt giảm sẽ có phần thu hẹp lại so với các tháng trước đó", đại diện VASEP dự báo.