Khởi động xử lý nợ xấu

Sự hình thành và đi vào hoạt động gần đây của công ty Quản lý và Khai thác tài sản các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) được kỳ vọng sẽ là nhân tố then chốt giải quyết vấn đề nợ xấu mang tính hệ thống trong nền kinh tế.

Chiều 01.10.2013, gói nợ xấu đầu tiên của Agribank gồm 11 khách hàng với 27 khoản nợ có tổng giá trị ghi sổ là 2.450 tỉ đồng đã được VAMC mua lại với giá 1.723 tỉ đồng.

Tuy nhiên, câu hỏi được đặt ra là VAMC sẽ làm gì với món nợ mua vào, để giảm thiểu chi phí xử lý và thúc đẩy quá trình xử lý nợ xấu trong nền kinh tế cũng như hỗ trợ tăng trưởng; và rằng VAMC cần ưu tiên gì trong giai đoạn hiện nay?

Cần xác lập mục tiêu ưu tiên 

Quyết định 53/2013/NĐ-CP cho phép VAMC tham gia vào cả hai hoạt động mua bán và xử lý nợ xấu. Theo phó chủ tịch Hội đồng thường trực VAMC Nguyễn Quốc Hùng , mục đích của VAMC là cơ cấu lại nợ, đưa mức nợ xấu quay trở về mức cho phép, xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp một cách hợp lý, tối ưu nhất. Mục tiêu trong năm 2013 của VAMC là sẽ mua ít nhất 30.000 tỉ đồng nợ xấu của các tổ chức tín dụng thông qua việc phát hành 30.000- 35.000 tỉ đồng trái phiếu đặc biệt và sẽ cơ cấu lại, giúp ngân hàng, doanh nghiệp vượt qua khó khăn.

Theo kinh nghiệm của nhiều quốc gia trên thế giới thì các VAMC sẽ tiến hành mua lại các khoản nợ xấu từ các ngân hàng thương mại (NHTM) với những mức chiết khấu khác nhau tùy vào đánh giá về chất lượng của các khoản nợ đó. Khi quá trình này được khởi động, nợ xấu tại các NHTM sẽ giảm đi nhanh chóng. Tất nhiên, các NHTM sẽ phải ghi nhận mất vốn một phần vì khi nợ xấu được chuyển sang cho VAMC thì chỉ ở mức giá đã bị chiết khấu. VAMC sau khi nhận các khoản nợ xấu của các NHTM sẽ tiến hành phân loại và thực hiện các hình thức bán nợ xấu cho các các tổ chức xử lý nợ xấu chuyên nghiệp tư nhân và nước ngoài. VAMC không nên dấn sâu vào các hoạt động tái cấu trúc doanh nghiệp mà chỉ nên dừng lại ở việc mua và bán nợ xấu.

VAMC của Việt Nam cũng nên dừng lại ở việc này. Trước mắt, cần sớm chấp nhận các chuẩn mực quốc tế để đánh giá lại nợ xấu của toàn bộ hệ thống. Việc phân loại, định giá và mua nợ xấu cũng vậy vì để càng lâu chi phí xử lý nợ xấu càng tăng.

Tín dụng chưa thể sớm khai thông

Theo dự kiến, từ nay đến cuối năm VAMC chỉ tập trung vào việc mua nợ xấu bằng trái phiếu VAMC. Các NHTM có thể sử dụng trái phiếu đặc biệt để làm vật thế chấp để vay tiền từ ngân hàng Nhà nước (NHNN). Như vậy thì, hiệu quả có nó chỉ tương tự nghiệp vụ bơm tiền vào nền kinh tế thông qua cửa số tái cấp vốn của NHNN. Mặc dù các NHTM và tổ chức tín dụng mất khả năng thanh khoản do nợ xấu quá cao có thể tiếp cận được nguồn vốn để tiếp tục tồn tại, và hằng năm chỉ phải trích lập dự phòng 20% (trong vòng năm năm) nhưng việc này lại dựa trên món tài sản thế chấp là nợ xấu mà không được tiến hành xử lý thực sự.

Cũng có thể thấy hiện VAMC chưa có kế hoạch cụ thể nào trong việc bán lại các khoản nợ xấu sẽ mua, cũng như việc giải quyết các món nợ xấu mua vào. Ví dụ như việc mua trực tiếp hay việc thương lượng để bán các khoản nợ xấu có được cho các tổ chức xử lý nợ chuyên nghiệp trong và ngoài nước. Vì vậy mà vấn đề nợ xấu trong nền kinh tế sẽ khó có thể giải quyết được và dòng chảy tín dụng cũng sẽ chưa sớm được khơi thông.

Cần có dòng tiền thật

Hiện tại, sau năm tháng kể từ khi Nghị định 53 được ban hành, với vốn điều lệ vỏn vẹn 500 tỉ đồng được cấp từ ngân sách, với các điều kiện
khá ngặt nghèo để “được mua” như phải có tài sản đảm bảo và đáp ứng hạn mức dư nợ thì VAMC chỉ mua được các khoản nợ xấu tốt. Đến nay mới có hơn 10 tổ chức tín dụng đặt vấn đề bán nợ cho VAMC trong đó bốn đơn vị có tỉ lệ nợ xấu dưới 3%. Có thể thấy mục tiêu mua nợ đến cuối năm của VAMC khó thực hiện.

Mặt khác, để thúc đẩy hoạt động mua đi bán lại các khoản nợ xấu thì VAMC cần có dòng tiền thực, như điều hành một quỹ mua bán nợ xấu. Ví dụ như KAMCO của Hàn Quốc, được thành lập trong điều kiện tương đối giống với VAMC, có nhiệm vụ điều hành một quỹ quản lý nợ xấu (NPA) có thời hạn hoạt động năm năm để giải quyết nợ xấu của toàn bộ hệ thống. Quỹ NPA này huy động tổng cộng 21,6 ngàn tỉ won, trong đó có 20,5 ngàn tỉ won đến từ việc phát hành trái phiếu được chính phủ bảo lãnh, 500 tỉ won vay từ KDB và số còn lại, 600 tỉ won đến từ các định chế tài chính khác.

Với tình hình thực tế hiện nay, cần có sự tham gia của các tổ chức nước ngoài vào quá trình mua bán và xử lý nợ xấu. Bởi lẽ theo kinh
nghiệm từ các quốc gia như Hàn Quốc, Thái Lan, Indonesia, Malaysia, v.v. VAMC phải mua lại nợ xấu của các NHTM bằng “tiền thật” và sau đó mới tìm cách xử lý khoản nợ này. Trong điều kiện tình hình ngân sách èo ọt, tiềm lực trong nước yếu thì việc hình thành cơ chế cho các tổ chức mua bán và xử lý nợ nước ngoài tham gia vào thị trường mua bán nợ xấu càng cần kíp hơn. Điều này sẽ giúp cho các công ty mua bán nợ xấu tư nhân mạnh dạn hơn tham gia vào thị trường, thúc đẩy quá trình tăng trưởng và xử lý nợ xấu.

Người Đô Thị

Còn cần nhiều hành lang pháp lý

Với các khoản nợ xấu không có tài sản đảm bảo và doanh nghiệp đã chết thì VAMC không thể làm gì. Việc thực hiện nhiệm vụ của VAMC còn cần rất nhiều hành lang pháp lý và chính sách phù hợp. Chẳng hạn, việc xử lý các tài sản thế chấp là bất động sản. Nếu doanh nghiệp phá sản thì phải trả đất cho Nhà nước, trong khi đất đó đã được dùng để thế chấp ở ngân hàng. Vậy làm sao VAMC xử lý được. Điều này liên quan đến luật Đất đai.Hơn nữa, phải có cơ chế rõ ràng để biết tài sản được định giá như thế nào, có sát với giá thị trường không. Nếu không, nhà đầu tư không đủ dũng cảm để mua nợ xấu

 Chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Phát triển châu Á Dominic
Mellor trả lời TBKTSG)