Khoa học đóng góp thầm lặng nhưng tiên phong

Những đóng góp của ngành KH-CN

Ngày 18.10, tại buổi làm việc ở Bộ KH-CN, Thứ trưởng Bộ KH-CN Bùi Thế Duy cho biết trong mọi hoàn cảnh, khoa học đóng góp thầm lặng nhưng tiên phong.

Trong đó, từ những ngày đầu, Bộ KH-CN cùng với Bộ Y tế và các nhà khoa học vào cuộc kịp thời phân lập, nuôi cấy thành công nCoV. Thông qua đề tài nghiên cứu đặc điểm dịch tễ học và vi rút học, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương đã phân lập, nuôi cấy thành công SARS-CoV-2. Việt Nam trở thành một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới phân lập, nuôi cấy thành công SARS-CoV-2.

Nghiên cứu sản xuất các bộ sinh phẩm phát hiện SARS-CoV-2, tiêu biểu là Bộ sinh phẩm realtime RT-PCR do Học viện Quân y chủ trì, phối hợp với Công ty CP Công nghệ Việt Á nghiên cứu, sản xuất thành công, đạt tiêu chuẩn quốc tế phát hiện SARS-CoV-2, được Bộ Y tế cấp phép và đưa vào sử dụng ngay từ đợt dịch đầu tiên bùng phát ở Việt Nam...

Hoạt động nghiên cứu sản xuất vắc xin phòng COVID-19 cũng được tiến hành rất sớm. Vắc xin Nanocovax do Công ty CP Công nghệ sinh học Dược Nanogen nghiên cứu sản xuất. Đến nay, vắc xin đã được đánh giá giữa kỳ giai đoạn 3 và đang chờ Bộ Y tế cấp phép sử dụng khẩn cấp…

Ngoài ra, Bộ KH-CN đã cấp giấy chứng nhận chuyển giao công nghệ sản xuất vắc xin phòng COVID-19 bằng công nghệ mRNA cho Công ty VinBioCare thuộc tập đoàn VinGroup (vắc xin ARCT-154). Hiện vắc xin ARCT-154 đã bắt đầu thử nghiệm giai đoạn 3b và dự kiến sẽ xin cấp phép khẩn cấp vào tháng 12 tới đây. VinBioCare cũng đang xây dựng nhà máy sản xuất vắc xin ARCT-154 tại Khu CNC Hòa Lạc…

Trong giai đoạn chống dịch hai năm qua, một lực lượng lớn nhà khoa học đã tham gia tình nguyện, đóng góp vào hoạt động của Hệ tri thức Việt số hóa và Tổ thông tin đáp ứng nhanh phòng chống dịch COVID-19.

Theo Thứ trưởng Bùi Thế Duy, đã có hàng trăm nhà khoa học, chuyên gia trong các nhiều lĩnh vực như y tế, CNTT, toán học, xã hội học... và hàng nghìn tình nguyện viên làm việc liên tục từ ngày 8.3.2020 đến nay.

Trong đợt dịch cuối tháng 4.2021 đến nay, Tổ thông tin đã thiết lập và vận hành tổng đài hỗ trợ khai báo y tế 18001119, đã tiếp nhận hơn 110.700 cuộc gọi của người dân trên toàn quốc. Hệ thống robot trí tuệ nhân tạo (Callbot) gọi điện hỗ trợ khai báo y tế cho gần 2,5 triệu người dân trong vùng dịch, vùng có nguy cơ cao cũng được triển khai, giúp sớm sàng lọc những người có nguy cơ để xét nghiệm.

Đề xuất định hướng, giải pháp trong phòng chống dịch

Thứ trưởng Bùi Thế Duy cho biết trong giai đoạn tới, ngành khoa học tập trung nghiên cứu vắc xin và thuốc điều trị; hội chứng hậu COVID; hỗ trợ hoàn thiện công nghệ máy thở oxy dòng cao (HFNC), hệ thống làm giàu oxy…

GS.TS, Trung tướng Đỗ Quyết - Giám đốc Học viện Quân y nhận định kinh nghiệm đợt dịch thứ 4 đặt ra yêu cầu tăng cường năng lực mạng lưới y tế cơ sở thực chất, hoàn chỉnh từ các tổ, đội y tế cộng đồng, cơ động đến các trạm y tế xã, phường, trung tâm y tế quận, huyện. Mạng lưới y tế cơ sở sẽ giám sát, ứng phó ngay lập tức với các nguy cơ dịch bệnh trong cộng đồng.

Trung tướng Đỗ Quyết kiến nghị Bộ Y tế, Bộ KH-CN đặt đầu bài cho các trường y để triển khai chương trình tập huấn, cầm tay chỉ việc đến từng thôn, xóm, xã, phường.

GS.TS Bùi Nhật Quang, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho biết Viện đang triển khai các đánh giá về chi phí phòng chống dịch, tác động của dịch bệnh đến tâm lý xã hội, nền kinh tế. Trước mắt, GS.TS Bùi Nhật Quang đề nghị tăng cường các gói hỗ trợ cho các doanh nghiệp để giữ chân người lao động nhằm nhanh chóng khắc phục sự đứt gãy của các chuỗi cung, cầu.

Ghi nhận ý kiến của các nhà khoa học, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt khẳng định thời gian vừa qua, cộng đồng các nhà khoa học Việt Nam đã rất nỗ lực, chủ động thực hiện các hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ phục vụ công tác phòng chống dịch bệnh COVID-19.

Theo Bộ trưởng, từ góc độ quản lý nhà nước về KH-CN, lần triển khai các nhiệm vụ KH-CN phục vụ phòng chống dịch bệnh COVID-19 này cũng mang lại nhiều bài học kinh nghiệm.

Thứ nhất, có thể khẳng định, nền KH-CN của Việt Nam, với nòng cốt là các nhà khoa học rất tâm huyết, tài năng có đủ năng lực, tiềm lực để giải quyết các bài toán của đất nước.

Thứ hai, việc huy động tiềm lực của xã hội, nhất là từ doanh nghiệp vào thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ đóng vai trò rất quan trọng. Thứ ba, cần kiên quyết hơn nữa trong việc cắt giảm thủ tục hành chính trong việc tổ chức các nhiệm vụ KH-CN, tạo điều kiện thuận lợi nhất để các nhà khoa học, các doanh nghiệp tham gia thực hiện các nhiệm vụ, chương trình KH-CN do ngân sách nhà nước tài trợ.

Tại buổi làm việc, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị Bộ Y tế, Bộ KH-CN khẩn trương xây dựng kế hoạch nâng cao năng lực hệ thống y tế cơ sở để sẵn sàng ứng phó dịch bệnh COVID-19 với bất kỳ biến chủng nào, hoặc dịch bệnh khác lây nhiễm qua đường hô hấp trong tình huống khác nhau.

Bộ KH-CN cần duy trì cơ chế mở để giao nhiệm vụ KH-CN mới ngay khi có yêu cầu từ thực tế. Bộ KH-CN, Bộ Y tế cần phối hợp chặt chẽ trong thử nghiệm lâm sàng, cấp phép lưu hành, sử dụng các loại vắc xin, thuốc, sinh phẩm, trang thiết bị điều trị…

Phó Thủ tướng mong muốn các nghiên cứu của giới khoa học nước nhà đặt trong tổng thể chung của thế giới cũng như điều kiện kinh tế, xã hội Việt Nam, đề ra những khuyến nghị lớn để thích ứng an toàn, linh hoạt với dịch bệnh, không làm mất đi những cơ hội phát triển.