Khiến 1 bệnh nhân có thể lây cho 5-10 người, biến thể Delta càn quét TP.HCM và các nước thế nào?

Lần đầu tiên được phát hiện ở Ấn Độ vào tháng 12.2020, biến thể Delta đã lây lan sang khoảng 100 quốc gia và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo gần đây rằng nó có thể sớm trở thành dạng vi rút thống trị thế giới. Biến thể Delta cũng đang thúc đẩy sự gia tăng các ca mắc COVID-19 ở Nhật Bản, gây ảnh hưởng xấu đến Thế vận hội 
(Olympic) mùa hè tháng này.

Hôm 2.7, bang New South Wales của Úc, nơi đông dân nhất nước, đã báo cáo mức tăng ca COVID-19 hàng ngày lớn nhất cho đến nay trong năm nay. Tổng số ca COVID-19 ở bang trong đợt bùng phát gần đây nhất đã lên đến 200, phần lớn do biến thể Delta gây ra.

Sydney, nơi sinh sống của 1/5 trong tổng số 25 triệu dân Úc, đang trải qua nửa chặng đường phong tỏa kéo dài 2 tuần để ngăn chặn sự bùng phát COVID-19.

Hôm 2.7, Sydney cảnh báo người dân chuẩn bị cho sự gia tăng các ca mắc COVID-19 trong vài ngày tới.

Các biện pháp phong tỏa, truy tìm liên lạc nhanh chóng và các quy tắc quản lý xã hội cứng rắn đã giúp Úc ngăn chặn các đợt bùng phát trước đó, nhưng chủng Delta đang lây truyền nhanh khiến các nhà chức trách phải cảnh báo trong bối cảnh tiêm chủng trên toàn quốc chậm chạp.

Rơi vào tình trạng hoang mang và thất vọng do những thay đổi thường xuyên trong tư vấn y tế cho vắc xin AstraZeneca, việc triển khai tiêm chủng đã trở thành điểm nhấn trong quan hệ giữa chính phủ liên bang và các nhà lãnh đạo tiểu bang Úc.

"Tôi nghĩ rằng vắc xin chắc chắn sẽ làm giảm bệnh tật, chắc chắn sẽ làm giảm tỷ lệ nhập viện. Chắc chắn chúng tôi sẽ lưu hành cảnh báo về vi rút trong cộng đồng cho những người không được tiêm vắc xin", Giáo sư Jill Carr, nhà vi rút học của Đại học Y học và Sức khỏe cộng đồng tại Đại học Flinders (Úc), cho hay.

Giống như một số quốc gia khác ở châu Á, Úc đã phải vật lộn để tiêm chủng cho người dân vì những thành công ban đầu trong việc ngăn chặn đại dịch đã dẫn đến sự chần chừ trong tiêm vắc xin và các nhà sản xuất chậm giao liều.

Úc mới chỉ tiêm phòng đầy đủ cho 6% dân số, trong khi Nhật Bản tiêm vắc xin cho 12% dân.

Hôm 30.6, Nhật Bản báo cáo rằng biến thể Delta hiện chiếm gần 1/3 tổng số ca mắc COVID-19 ở miền đông nước này, bao gồm cả Tokyo, và có thể tăng lên 50% vào giữa tháng 7.

Tokyo và ba quận lân cận nằm trong số các khu vực được đặt trong tình trạng gần như khẩn cấp bắt đầu từ ngày 11.7 cùng sự gia tăng ca mắc COVID-19 gần đây khiến các quan chức nghiêng về việc duy trì các hạn chế tại chỗ, các nguồn tin chính phủ nói với Reuters.

Hôm 2.7, Thống đốc Tokyo - Yuriko Koike nhắc lại rằng lệnh cấm khán giả đến xem Olympic, bắt đầu vào ngày 23.7, sẽ là lựa chọn nếu tình hình COVID-19 trở nên tồi tệ hơn.

Tại Hàn Quốc hôm 2.7, các quan chức cho biết mắc COVID-19 hàng ngày lên đến 800, cao nhất trong gần 6 tháng, với tỷ lệ tiêm chủng dưới 10%. Số ca mắc COVID-19 trung bình ở nước này đã tăng trong 10 ngày liên tiếp và các nhà chức trách ở thủ đô Seoul đã trì hoãn các biện pháp nới lỏng giãn cách xã hội.

Chun Eun-mi, chuyên gia về bệnh hô hấp tại Trung tâm Y tế Đại học Ewha Womans ở Seoul, cho biết: “Biến thể Delta là một chủng được tối ưu hóa để lây truyền trên diện rộng. Các trường hợp ở Indonesia, Ấn Độ và Anh cho thấy không chỉ Hàn Quốc mà nhiều quốc gia khác sẽ cần phải suy nghĩ lại về chiến lược vắc xin và kế hoạch mở cửa trở lại”.

Indonesia, quốc gia đông dân thứ tư thế giới, đã áp dụng các biện pháp khẩn cấp bắt đầu từ 3.7 cho đến ngày 20.7 để ngăn chặn sự gia tăng đột biến các trường hợp mắc bệnh.

Tại Ấn Độ, số ca mắc COVID-19 mới đã giảm xuống mức thấp nhất trong 2 tháng kể từ khi đạt mức đỉnh trên 400.000 một ngày vào tháng 5, với việc chính phủ tập trung vào việc tiêm chủng hàng loạt.

Chứng nhận kỹ thuật số về COVID-19

Mỹ cũng chứng kiến ​​sự gia tăng các ca mắc biến thể Delta ở các vùng có tỷ lệ tiêm chủng vẫn ở mức thấp và Nhà Trắng hôm 1.7 cho biết sẽ gửi hỗ trợ đặc biệt cho những điểm nóng này.

Châu Âu cũng đang phải đối mặt với sự gia tăng các ca COVID-19, mà WHO đã đổ lỗi cho đám đông tại các sân vận động tổ chức trận đấu EURO 2020. Châu Âu đã cảnh báo rằng một làn sóng mới là không thể tránh khỏi nếu mọi người mất cảnh giác.

Anh đang chuẩn bị dỡ bỏ các hạn chế về phong tỏa vào ngày 19.7, ngay cả khi các trường hợp biến thể Delta tăng lên. Hôm 1.7, Đức cho biết dự kiến ​​biến thể này chiếm tới 80% các ca bệnh trong tháng này và Bồ Đào Nha đã áp dụng lệnh giới nghiêm ban đêm.

Những ca mắc COVID-19 mới đã tác động đến du lịch mùa hè ở lục địa này, dù việc ban hành Chứng nhận kỹ thuật số về COVID-19 của Liên minh Châu Âu (EU) có thể thúc đẩy nhiều chuyến du lịch hơn.

Chứng nhận kỹ thuật số về COVID-19 của EU được thiết lập với mục tiêu tạo điều kiện đi lại thuận lợi cho người dân EU. Đây là một mã QR hiển thị trên các thiết bị di động thông minh hoặc thẻ cứng để tiện mang theo khi người dùng di chuyển liên quốc gia.

Mã QR này gồm ba nội dung chứng nhận đã tiêm phòng COVID-19 (sử dụng các loại vắc xin được EU phê chuẩn), kết quả mới nhất xét nghiệm âm tính với virus SARS-CoV-2, hoặc chứng minh có kháng thể sau khi đã mắc COVID-19.

Những yếu tố này đủ tin cậy để khẳng định người sở hữu chứng nhận không có nguy cơ gây lây lan dịch bệnh.

Cơ quan quản lý dược phẩm châu Âu (EMA) hôm 1.7 cho biết vắc xin COVID-19 được EU phê duyệt cung cấp khả năng bảo vệ chống lại tất cả các biến thể coronavirus, bao gồm cả Delta. Hiện tại, EU phê duyệt 4 loại vắc xin COVID-19 là Pfizer (Mỹ) – BioNTech (Đức), Moderna (Mỹ), AstraZeneca (Anh – Thụy Điển) và Johnson & Johnson (Mỹ).

Ở châu Á, du lịch quốc tế phần lớn bị đình chỉ.

Ngoại lệ là hòn đảo du lịch Phuket của Thái Lan, mở cửa trở lại vào 1.7 cho khách du lịch từ nước ngoài tiêm vắc xin COVID-19 đầy đủ trong một bước hướng tới việc hồi sinh ngành công nghiệp bị tàn phá.

Tuy nhiên hôm 2.7, Thái Lan đã báo cáo ngày thứ ba liên tiếp có số ca tử vong do COVID-19 kỷ lục. Biến thể Alpha (được phát hiện lần đầu tiên ở Anh) vẫn là thống trị ở nước này, nhưng các nhà chức trách dự báo biến thể Delta sẽ chiếm ưu thế trong vài tháng tới.

"Ở Bangkok, con số này là gần 40%, trong vòng tháng này hoặc tháng tới, tất cả sẽ là Delta", Kumnuan Ungchusak, cố vấn của Bộ Y tế, cho biết.

"Nếu cứ tiếp tục như vậy, chúng tôi không thể sống sót", ông Kumnuan Ungchusak nói khi đề cập đến số lượng người chết đang tăng lên.

1 người mắc biến thể Delta có thể lây cho 5 người trở lên

Dù có thống kê chính thức nhưng nguyên chính khiến số ca mắc COVID-19 tăng nhanh ở TP.HCM thời gian qua do biến thể Delta. Tính từ 27.4 đến nay, TP. HCM ghi nhận 4.721 ca mắc COVID-19. Riêng hôm nay có đến 419 trường hợp mới.

Theo ông Nguyễn Hữu Hưng - Phó Giám đốc Sở Y tế TP.HCM, trong đợt dịch lần thứ tư tại thành phố, biến chủng Delta lần này có tốc độ lây lan rất kinh khủng. Biến thể Delta có tỉ lệ lây nhiễm cao, 1 bệnh nhân có thể lây cho 5 người hoặc hơn thế nữa.

Nếu trước kia, gia đình chỉ 1, 2 thành viên có thể nhiễm thì hiện tại nếu 1 người mắc biến thể Delta, cả gia đình đều nhiễm. 

Ở Ấn Độ, một ca mắc biến thể Delta có thể lây nhiễm cho đến 10 người.

Ông Nguyễn Hữu Hưng cho rằng thời gian tới sẽ có khả năng còn nhiều ca mắc COVID-19 trong cộng đồng.

Bác sĩ Huynh Wynn Trần - Tổ chức y khoa VietMD (Mỹ) cho biết SARS-CoV-2 có hàng ngàn biến chủng và càng về sau thì biến thể càng có thể mạnh hơn.

SARS-CoV-2 là họ RNA, chuỗi di truyền gen đơn không ổn định, nên sau mỗi vài triệu lần nhân bản thì rủi ro có thay đổi trong gen dễ xảy ra. Như sự phát triển tiến hóa sinh học, chỉ những thay đổi gen giúp vi rút tồn tại mới có thể có cơ hội nhân bản ra nhiều hơn. Vì vậy, vi rút càng tồn tại lâu thì càng sẽ có nhiều biến thể.

Một trong những quan ngại lớn nhất về biến thể này là khả năng lây nhiễm bệnh hơn hẳn các biến thể trước. Công bố từ Úc cho thấy chỉ số lây nhiễm R0 của biến thể Delta là 5, so với 2 - 2,5 của biến thể gốc từ Trung Quốc.

Chỉ số lây nhiễm R0 (R naught) là chỉ số bên ngành dịch tễ học, chỉ ra một người bị nhiễm có thể lây cho bao nhiêu người khác. Chỉ số 5 biến thể Delta được nói ở đây gợi ý rằng, hễ có 1 người bị nhiễm có thể lây cho 5 người khác, gấp đôi so với các biến thể ban đầu.

Bác sĩ Huynh Wynn khẳng định hiện chưa có bằng chứng người nhiễm biến thể Delta bệnh nặng hơn hay dễ tử vong hơn. Tuy nhiên, các nghiên cứu từ Scotland đăng trên tạp chí Lancet mới đây chỉ ra biến thể Delta có thể khiến bệnh nhân dễ nhập viện hơn so với các biến thể trước, tăng thêm khoảng 85% rủi ro nhập viện.

Tăng khả năng nhập viện có thể dẫn tới tăng rủi ro tử vong với các bệnh nhân có bệnh lý nền như tiểu đường, cao huyết áp, ung thư...

Ông Mike Ryan, Giám đốc chương trình y tế khẩn cấp của WHO, nhận định biến thể Delta đã biến đổi và "vượt trội so với các biến thể trước".

"Loại biến thể này dường như đã thay đổi liều lượng lây nhiễm. Vi rút có thể xâm nhập tế bào người dễ hơn và chỉ cần một lượng ít hơn các biến thể trước để có thể gây bệnh", ông Mike Ryan nhận định.

Dù vậy, ông Mike Ryan cho rằng cần nghiên cứu thêm về biến thể Delta để đưa ra kết luận cuối cùng.