Khi thần công lý gỡ băng bịt mắt

Ấy vậy mà qua mấy vụ án gần đây ở nước ta, có vẻ như nữ thần công lý đã vứt bỏ dải băng che mắt và công lý không chỉ có một mà nhiều, tùy theo bị cáo là ai, có thân thế hay thân cô thế cô.

Theo kết luận điều tra bổ sung vụ án “vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Tổng công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Việt Nam (Vinaconex) thì lãnh đạo Vinaconex đã “không thực hiện đúng quy định của pháp luật về quản lý đầu tư và xây dựng công trình, quyết định cho thay đổi vật liệu tuyến ống, đưa vào sử dụng vật liệu composite cốt sợi thủy tinh khi chưa thẩm định hiệu quả sử dụng. Việc lựa chọn nhà thầu thiếu năng lực để cung cấp sản phẩm composite cho dự án, sản phẩm không đảm bảo chất lượng… đã khiến công trình liên tục xảy ra sự cố khi vận hành sử dụng, gây hậu quả nghiêm trọng”.

Chỉ tính riêng thiệt hại vật chất, chưa nói thiệt hại tinh thần cho người dân, cho uy tín của Nhà nước, từ ngày 4.2.2012 đến 26.9.2015, dự án đã 14 lần xảy ra vỡ tuyến ống với 18 cây ống sợi thủy tinh (đến nay thì đã 18 lần vỡ), gây hậu quả nghiêm trọng, thiệt hại lớn, với chi phí sửa chữa, thay thế bằng tiền của doanh nghiệp là 13.458 tỉ đồng. Các lần vỡ ống nước đã ngừng cung cấp nước sạch cho 177.000 hộ dân với thời gian dừng cấp nước là 343 giờ.

Cơ quan tố tụng xác định, ông Phí Thái Bình, nguyên Chủ tịch HĐQT Vinaconex, nguyên Phó chủ tịch UBND TP.Hà Nội; Nguyễn Văn Tuân, nguyên Tổng giám đốc Vinaconex cùng 3 thành viên HĐQT có dấu hiệu phạm tội vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng theo điều 229 Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, lại không truy tố do “trong quá trình điều tra những người này khai báo thành khẩn, hợp tác với cơ quan điều tra để làm rõ bản chất vụ án, có thân nhân tốt, nhiều đóng góp cho ngành xây dựng, kết quả điều tra không xác định được động cơ vụ lợi nên liên ngành tư pháp Trung ương thấy rằng, không cần thiết phải xử lý hình sự đối với các thành viên HĐQT Vinaconex”.

Ông Đinh Văn Quế, nguyên Chánh tòa hình sự Tòa án Nhân dân Tối cao, cũng như nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng: Thật ra vụ án này đã gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng (chứ không chỉ là nghiêm trọng) và không truy tố những kẻ chịu trách nhiệm chính là làm trái pháp luật.

Trong khi đó thì trong một vụ xử mới vừa diễn ra, hai bị cáo ở tuổi thiếu niên (lúc phạm tội) bị Viện KSND quận Thủ Đức, TP.HCM truy tố về tội cướp giật tài sản, theo khoản 1 điều 136 BLHS (có khung hình phạt từ 1-5 năm tù) vì tội cướp giật mấy ổ bánh mì trị giá 45.000 đồng để giải quyết tức thì cơn đói sau một đêm chơi game. Trước đó nữa, hai bị cáo này bị truy tố về tội cướp giật tài sản thuộc trường hợp “dùng thủ đoạn nguy hiểm”, có khung hình phạt từ 3-10 năm tù.

Tại tòa, hai bị cáo Nguyễn Hoàng Tuấn, Ôn Thành Tân đều khai nhận: sau khi chơi game xong, cả hai đói bụng nhưng không còn tiền nên Tân rủ Tuấn đến tiệm tạp hóa để hỏi mua đồ rồi nhân lúc chủ quán đưa đồ giật lấy túi thức ăn bỏ chạy. Trả lời lý do sao đói mà không về nhà kiếm đồ ăn, Tân nói do ba mẹ đã về quê hết.

Các luật sư bào chữa cho rằng hành vi của các bị cáo đã cấu thành tội phạm, tuy nhiên hậu quả với xã hội không đáng kể, tài sản có giá trị thấp, bên cạnh đó mục đích của các bị cáo là cướp để ăn chứ không phải cướp giật để bán. Ngoài ra, các luật sư cho rằng hình phạt đối với người chưa thành niên như các bị cáo này chủ yếu mang tính giáo dục nên đề nghị Hội đồng xét xử (HĐXX) xem xét cho 2 bị cáo mức án nhẹ.

HĐXX cuối cùng đã tuyên hai án tù: 10 tháng tù cho Tuấn, 8 tháng 20 ngày tù cho Tân (Tân đã chấp hành xong hình phạt).

Hai vụ án, một vụ vi phạm gây thiệt hại vô cùng lớn bởi những cán bộ có trình độ, có hiểu biết; một vụ cướp giật tính ra chỉ 45.000 đồng trong khi đói bởi hai thiếu niên, nhưng cách xử lý là hoàn toàn trái ngược nhau khiến người ta không thể không nghĩ công lý không chỉ có một mà là hai, tùy theo bị cáo. Và một khi thần công lý gỡ băng bịt mắt, tùy theo nhân thân bị cáo mà xử lý, mà phán quyết thì chính là thần công lý đang tự hủy hoại mình bằng cách hủy hoại niềm tin của người dân vào công lý, vào lẽ công bằng, và qua đó có thể gián tiếp hủy hoại cả thể chế.

ĐOÀN KHẮC XUYÊN/DUYÊN DÁNG VIỆT NAM