Hoàng gia Ả rập Saudi bị tình nghi sát hại nhà báo đối lập

Theo báo Guardian, ngày 9.10nhà cầm quyền đang xác minh camerakiểm soát giao thông, nhằm tìm một xe tải màu đen được cho là chở xác ông Khashoggi (người Ả rập Saudi) rời khỏi lãnh sự quán hồi tuần trước.

Chiến dịch bắt cóc và thủ tiêu của đội sát thủ Ả rập Saudi?

Các nhà điều tra nói đó là một trong sáuxe của đội sát thủ thuộc hoàng gia Ả rập Saudi bị nghi là thủ phạm vụ giết chết nhà báo đối lập. Các quan chức ThổNhĩ Kỳ nói đoàn xe rời khỏi lãnh sự quán hai giờ sau khi ông Khashoggi vào cơ sở ngoại giao này hôm 2.10.

Camera ghi lạihình ảnh các hộp được chuyển vào xe tải màu đen mang biển số ngoại giao. Sau khi rời khỏi khuôn viên lãnh sự quán, 3 xe rẽ trái ra đường chính, 3 xe còn lại rẽ phải. Các nhà điều tra nói hướngchú ý chính là chiếc xe tải dán kính đen che kín cửa sổ, được ghi nhận đã chạy đến một cao tốc gần tòa lãnh sự.

Thổ Nhĩ Kỳ có hệ thống màn hình kiểm soát giao thông mở rộng, thường dùng để cung cấp chứng cứ trong các vụ điều tra hình sự. Nhà báo Khashoggi, 59 tuổi, là một trong những người chỉ trích Thái tử Mohammed bin Salman cầm quyền ở Ả rập Saudi. Từng là một nhân vật thân cận giới tình báo và hoàng gia Ả rập Saudi, ông đã phải sống lưu vong ở Mỹ trong hầu hết năm 2017, lý do là thái tử Mohammed bin Salmanmở đợt truy bắt các hoàng thân, nhà trí thức và người bất đồng với các chính sách của vị thái tử. Tại Mỹ, nhà báo Khashoggiviết bài bình luận chỉ trích chương trình cải cách (như cho phép phụ nữ lái xe hơi) của Ả rập Saudi trên báo Washington Post.

Người bạn Turan Kislakci cho biết ông Khashoggi từng kể đã được mời về Ả rập Saudi làm cố vấn cho Thái tử Mohammed bin Salman. Ông cũng đã tìm cách nhờ một số người bạn Mỹ bảo đảm an toàn khi ông đến lãnh sự quán, và nhờ vợ chưa cưới Hatice Cengiz (công dân Thổ Nhĩ Kỳ) liên lạc với chính quyền, nếu như ông không trở ra.

Chiều 2.10, ông Khahsoggi đã phải xếp hàng chờ vào lãnh sự quán. Đó là lần thứ hai ông đến đây để giải quyết vụ ly dị với vợ trước người Ả rập Saudi, sau khi được thông báo rằng giấy tờ của ông chưa chính xác. Người vợ chưa cưới Cengizchờ bên ngoài lãnh sự quánđã khẳng định ông không hề trở ra.

Các quan chức ở thủ đô Ankara nói đội sát thủ hoàng gia Ả rập Saudi đã được cử đến Istanbul để bắt cóc hoặc giết nhà báo Khashoggi.Hãng thông tấn ANSA (Thổ Nhĩ Kỳ) dẫn nguồn tin cảnh sát nói 15 người Ả rập Saudi đã đến lãnh sự quán khi ông Khashoggi mất tích.

Hồ sơ các chuyến bay ghi nhận hai máy bay Ả rập Saudi đã đến sân bay Ataturk của Istanbul hôm 2.10 và cất cánh cùng ngày, chỉ vài giờ sau khi nhà báo Khashoggi được nhìn thấy lần cuối.

Ngày 8.10, Thổ Nhĩ Kỳ đã triệu tập Đại sứ Ả rập Saudi, đề nghị nước này hợp tác đầy đủ trong cuộc điều tra. Đài truyền hình tư nhân NTV (Thổ Nhĩ Kỳ) nói chính phủ đề nghị cho các nhà điều tra khám xét lãnh sự quán, nhưng một quan chức Bộ ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ bác thông tin này.

Tuy nhiên, Thái tử Mohammed bin Salman hứa cho phép cuộc khám xét: “Tòa nhà là lãnh thổ có chủ quyền của chúng tôi, nhưng chúng tôi sẽ cho phép họ vào khám xét và làm bất kỳ điều gì họ muốn làm. Chúng tôi không che giấu gì cả”.

Nhà cầm quyền Ả rập Saudi tiếp tục khẳng định không giữ vai trò nào trong vụ mất tích của ông Khashoggi. Họ thừa nhận “một đoàn an ninh” đến Istanbul hôm 6.10 nhưng không cho biết lý do chuyến đi.

Từ lâu, Ả rập Saudi bị cáo buộc bắt cóc những hoàng thân và người bất đồng chính kiến rồidùng máy bay tư nhân đưa họ về nước. Năm 2017, Ả rập Saudi đưa Thủ tướng Saad Hariri của Lebanon đến Riyadh, nơi ông đột ngột từ chức trên sóng truyền hình Ả rập Saudi, sau đó ông trở về Lebanon và rút lại tuyên bố từ chức, khiến có sự đồn đoán ông bị Thái tử Mohammed bin Salman ép.

Nhà báo Khashoggi thường chỉ trích Thái tử cầm quyền - Ảnh : AP

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ yêu cầu Ả rập Saudi làm rõ vụ việc

Gần một tuần sau khi nhà báo Khashoggi mất tích, Tổng thống Recep Tayyip Erdogan của Thổ Nhĩ Kỳ tăng cường kêu gọi lãnh đạo Ả rập Saudi giải thích chuyện gì đã xảy ra với người chỉ trích hoàng gia Ả rập Saudi.

Theo Guardian, ông Erdogan phát biểu cẩn thận, nhưng cho phép các quan chức chính phủ và giới truyền thông nhà nước cáo buộc mạnh. Nhật báo Sabah thân chính phủ đã đưa tin về đoàn xe.

Tổng thống Erdogan đang thăm Hungaria, tuyên bố: “Chúng tôi phải có kết quả điều tra càng sớm càng tốt. Các quan chức lãnh sự quán không thể tự cứu mình bằng cách chỉ nói “Ông ấy đã ra về”.

Ông cũng cho biết ông đích thân theo dõi cuộc điều tra vốn chưa đạt đến kết quả nào.Guardian dự báo trong những ngày tới, phản ứng của ông Erdogan sẽ sâu sắc hơn, nếu như không có vấn đề nào quan trọng hơn đối với ông bằng sự mất tích của mộtcông dân nước ngoài tạiThổ Nhĩ Kỳ.

Dù hai bên cảnh giác lẫn nhau, Ảrập Saudi và Thổ Nhĩ Kỳ luôn tránh công kích lẫn nhau, vì hai bên đều có quan hệ thương mại và đầu tư đáng kể, và cùng muốn có tầm ảnh hưởng trong khu vực.

Năm 2017, quan hệ hai bên xuống cấp, vì Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ Qatar bị Ả rập Saudi và các nước vùng Vịnh bao vây. Thổ Nhĩ Kỳ cử quân đến các căn cứ ở Qatar và viện trợ lương thực. Ả rập Saudi cũng bực Thổ Nhĩ Kỳ làm thân với Iran, kình địch của Ả rập Saudi.

Vụ nhà báo Khashoggi mất tích gây sốc cho nhiều người ở nước này, và cộng đồng quốc tế đã lên tiếng yêu cầu Ả rập Saudi làm rõ vụ việc. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Anh nói đã có những cáo buộc nghiêm trọng, và Anh đang khẩn cấp tìm hiểu vụ việc, gồm cả việc cần chính phủ Ả rập Saudi giải thích.

Anh đều thân cận Ả rập Saudi và Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng lâm vào tình thế khó xử. Bộ Ngoại giao Anh sẽ bị chỉ trích là đạo đức giả, nếu sau khi phẫn nộ cáo buộc Nga đầu độc cựu điệp viên phản Nga Sergei Skripal hồi tháng 3 lại im lặng về nghi án chính phủ Ả rập Saudi giết người đối lập.

Pháp cũng yêu cầu chính quyền Ả rập Saudi giải thích, trong khi Tổng thống Mỹ Donald Trump, một đồng minh lớn của Ả rập Saudi và hứa không can thiệp vào nội bộ nước này, đã nói ông “quan ngại về những chuyện rất xấu” xung quanh số phận nhàbáo Khashoggi.

Con trai ông Trump là Donald Trump Jr có quan hệ cá nhân thân cận với Thái tử Mohammed bin Salman. Nhưng quan hệ Mỹ-Ả rập Saudi sa sút, vì mới đây ông Trump nói Ả rập Saudi “trụ không nổi hai tuần” nếu Mỹ không bảo đảm an toàn cho vương quốc này khi giá dầu tiếp tục tăng.