Hồ thủy lợi Đắk N’Ting ở Đắk Nông nứt nẻ nghiêm trọng, nguy cơ vỡ đập

Đoàn đã khảo sát thực tế tại công trình hồ thủy lợi Đắk N’Ting (xã Quảng Sơn, huyện Đắk Glong). Đây là công trình được UBND tỉnh công bố tình huống khẩn cấp thiên tai về sạt lở, sụt lún.

Hồ có sức chứa hơn 1,2 triệu mét khối, kinh phí gần 137 tỉ đồng, trong đó gần 106 tỉ đồng từ Chương trình mục tiêu biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh giai đoạn 2016-2020 và gần 32 tỉ đồng từ ngân sách địa phương. Tổng diện tích sử dụng đất hơn 80ha. Công trình phục vụ cấp nước cho 680ha cây trồng.

Hồ chứa nước Đắk N’Ting được kỳ vọng sẽ tạo nguồn cấp nước cho khoảng 1.000 hộ dân, giảm lũ cho hạ nguồn, tạo điều kiện để người dân thâm canh tăng vụ. Tuy nhiên, trong những ngày qua, do ảnh hưởng của mưa lớn kéo dài, từ ngày 1.8, thân đập hồ chứa đã xuất hiện cung trượt lớn kéo dài khoảng 400m từ hạ lưu tràn tới cống thoát nước, với chiều cao cung trượt khoảng 30m. Cung trượt này đã tác động lớn gây dịch chuyển bề mặt cầu nằm phía trên các cống thoát nước về phía thân đập khoảng 20cm.

Đến ngày 5.8, cung trượt này đã mở rộng thêm 20cm, tăng khoảng cách cung trượt từ 150m lên 170m, đồng thời xuất hiện nhiều vết nứt rộng khoảng 3cm, với khoảng cách trung bình 5cm có 1 vết nứt, kéo dài trên thân đập, vai đập khoảng 635m. Đến nay, cung trượt và những vết nứt này đang tiếp tục lan rộng, kéo dài và có nguy cơ gây vỡ đập.

Trước tình trạng trên, chính quyền địa phương đã di dời, sơ tán 174 người ra khỏi vùng nguy hiểm, đồng thời cắm biển cảnh báo, cấm người dân, xe cộ qua lại. Một lãnh đạo Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Đắk Nông cho biết phía hạ du công trình hồ thủy lợi Đắk N’Ting có nhà máy thủy điện Đắk N’Teng. Hiện hồ chứa nước thủy điện Đắk N’Teng cũng đang bị quá tải, do đó nếu hồ thủy lợi Đắk N’Ting bị vỡ thì rất nguy hiểm.

Có mặt tại hiện trường, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết tháng 7 vừa qua lượng mưa tại Đắk Nông cao gấp 1,5 lần năm 2022 và cao hơn gấp đôi so với trung bình nhiều năm nên đã xảy ra những hậu quả như vừa qua. Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp đánh giá khu vực này còn một số cây rừng, phần chủ yếu bà con đã trồng hồ tiêu phía trên đồi, phải tưới rất nhiều. Điều này đã làm thay đổi dòng chảy bề mặt, dòng chảy ngầm dưới lòng đất, cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc sạt trượt, nứt nẻ.

Về giải pháp, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp yêu cầu, cần tính toán đến hạ độ cao của quả đồi bên phải hồ Đắk N’Ting có nguy cơ sạt trượt, đồng thời tính toán có nên cho dân canh tác nữa hay không, cũng như phải tính toán đến kịch bản xấu vỡ đập để đảm bảo an toàn cho phía hạ du.

Sau khi khảo sát thực tế tại hồ thủy lợi Đắk N’Ting, đoàn đã có buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Đắk Nông. Báo cáo tại buổi làm việc, UBND tỉnh Đắk Nông cho biết, tính đến ngày 7.8, mưa lũ đã làm ngập 192 căn nhà, ngập úng khoảng 651,4ha cây trồng các loại, 217ha hồ nuôi thủy sản và 164 ao hồ của người dân bị ngập. Ngoài ra, nhiều công trình giao thông, hạ tầng bị sụt lún, sạt lở nghiêm trọng, ước tính thiệt hại ban đầu khoảng 250 tỉ đồng. Chính quyền địa phương cũng đã tiến hành di dời 283 hộ dân trong vùng nguy hiểm đến nơi an toàn.

Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết việc sạt lở, sụt lún có nguyên nhân từ việc suy giảm diện tích, chất lượng rừng. Tuy nhiên, để đánh giá toàn diện các công trình sạt trượt phải khảo sát rộng, kỹ lưỡng. Nhưng bằng mọi giá phải đảm bảo an toàn cho người dân và có giải pháp xử lý khối sạt trượt để đảm bảo an toàn cho công trình.

Ông Hiệp đề nghị tỉnh công bố các trường hợp thiên tai khẩn cấp để sớm khắc phục các điểm sạt trượt. Về phương án xử lý thì ban chỉ đạo phải đánh giá từng công trình, làm việc với từng địa phương. Điểm nào xử lý được thì làm, không thì cứ để tiếp tục để sạt trượt hết, tránh lãng phí, nguy hiểm cho người dân.

Về đảm bảo an toàn cho công trình thủy lợi, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp yêu cầu khẩn trương di dời dân ở những khu vực nguy hiểm. Kế đến, tiến hành khảo sát, đánh giá, kiểm định lại các công trình, trên cơ sở đó có giải pháp xử lý cho từng công trình. Về lâu dài, phải tính toán, khảo sát lại để lập bản đồ sạt lở cho cả nước, ưu tiên Tây Nguyên thực hiện trước. “Sẽ có một bản đồ sạt lở chi tiết hơn và trên đó có những cảnh báo các cấp độ khác nhau” - Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết.

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cho rằng đang ở mùa mưa nhưng lại phải tính toán cho mùa khô năm sau, dự báo sẽ rất khốc liệt. Tây Nguyên sẽ thiếu nước nên các hồ đập phải tính toán tích nước phù hợp cho năm sau. Phải tính toán thật kỹ để việc tích nước không gây ra hậu quả sạt lở.

Cùng ngày, Sở Tài nguyên - Môi trường tỉnh Đắk Nông cho biết đoàn khảo sát do Liên đoàn Bản đồ địa chất miền Nam (Cục Địa chất Việt Nam, Bộ Tài nguyên - Môi trường) đã đến trực tiếp khảo sát điểm sụt lở ở khu vực buôn Bu Krắk, xã Quảng Trực, huyện Tuy Đức. Ngoài ra, đoàn khảo sát tìm hiểu một số điểm sạt trượt khác ở Đắk Nông và Lâm Đồng. Sở Tài nguyên - Môi trường tỉnh Đắk Nông đã chuẩn bị tài liệu và cử cán bộ tham gia phối hợp với đoàn công tác.

Theo kế hoạch, đoàn sẽ tìm hiểu hiện trạng, diễn biến, nhận xét nguyên nhân sơ bộ tại khu vực sạt trượt ở buôn Bu Krắk; trên cơ sở đó xem xét đề xuất giải pháp trước mắt và lâu dài để ứng phó kịp thời với hiện tượng sạt lở, nứt, sụt đất. Hoạt động của đoàn khảo sát nhằm thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài nguyên - Môi trường về tập trung khắc phục hậu quả sạt lở đất tại các tỉnh Tây Nguyên và Nam Bộ.

Trước đó, khoảng 23 giờ ngày 31.7 trên địa bàn buôn Bu Krắc, xã Quảng Trực đã xảy 2 tiếng nổ lớn, dưới lòng đất có dịch chuyển và có hiện tượng rạn nứt bề mặt. Sau đó, người dân phát hiện nhiều vết nứt gãy trên mặt đất, dọc tuyến đường và trong nhà dân xuất hiện các vết nứt có chiều dài khoảng 200m, rộng 10 - 15cm. UBND huyện Tuy Đức đã di dời 70 hộ dân trong vùng bị ảnh hưởng đến nơi an toàn; đồng thời bảo đảm chỗ ăn ở tạm thời an toàn cho bà con.

Về nguyên nhân ban đầu, do mưa lớn kéo dài nhiều ngày. Nước thấm vào khiến đất trở nên nặng hơn, sức bền giảm. Khu vực buôn Bu Krắk ở chân đồi liền kề thung lũng nên đã xuất hiện các khe nứt và đang diễn biến phức tạp.

Ngoài huyện Tuy Đức, đường Hồ Chí Minh (đoạn qua tổ dân phố 9, phường Nghĩa Thành, thành phố Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông) cũng xuất hiện sụt lún, sạt trượt làm đứt gãy, biến dạng mặt đường, giao thông tạm thời bị chia cắt. Cơ quan chức năng đã phân luồng giao thông, hạn chế người và phương tiện đi vào và chờ theo dõi; đồng thời phối hợp với lực lượng cứu hộ cứu nạn khẩn trương di dời hàng chục hộ dân ở phía ta luy âm đến nơi an toàn.