Giảm biên chế chậm: Chưa quy được trách nhiệm cho người đứng đầu bộ máy

“Chưng cất” cán bộ, giảm đầu mối

Tại Hội nghị Trung ương 6 đang diễn ra, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cho rằngtổ chức bộ máy của hệ thống chính trị vẫn còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc, kém hiệu lực, hiệu quả. Chức năng, nhiệm vụ của một số tổ chức còn chồng chéo, cơ cấu bên trong chưa hợp lý, tổ chức và biên chế ngày càng phình to. Cơ cấu, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức còn nhiều bất cập…

Câu chuyện tinh giản biên chế đã được bắt tay thực hiện nhiều năm nay.Tuy nhiên, càng tinh giản thì bộ máy càng phình to.

Trao đổi với phóng viên báo điện tử Một Thế Giới, ĐBQH khóa 13 Lê Như Tiến cho rằng công tác tinh giản biên chế chưa được như mong muốn và mục tiêu giảm 15% đến năm 2020 rất khó đạt được.

Theo vị này, nguyên nhân chính là do quyết tâm để giảm biên chế của những người đứng đầu trong các bộ máy chưa đủ. “Nói là quyết tâm cao nhưng trong quá tình thực hiện thì không có giải pháp kịp thời. Đầu nhiệm kỳ thì hô quyết tâm rất cao, càng ngày thì lại càng đuối”.

Ông Tiến cũng cho rằng ngoài chưa đủ quyết tâm thì những giải pháp đưa ra chưa hữu hiệu, chưa quy trách nhiệm được cho người đứng đầu. “Chúng ta chưa xác định được vị trí công việc. Nếu xác định vịtrí công việc thì mới biết là cần bao nhiêu nhân sự, có cần biên chế hay không?”

“Xu hướng chung hiện nay là đa ngành, đa lĩnh vực, một công chức, viên chức không chỉ làm một việc mà có thể làm nhiều việc khác nhau. Ví dụ như văn thư thì kiêm đóng dấu, kiêm lưu trữ, bảo mật… chứ không chỉ làm một việc là chuyển tài liệu. Chứ 1 vị trí mà cần quá nhiều biên chế thì vừa lãng phí nguồn lực, lãng phí quỹ lương. Thà dồn quỹ lương ấy cho một người để họ làm việc cho thật hiệu quả còn hơn”, ông Tiến nhấn mạnh.

Cũng theo vị này, để thực hiện được suôn sẻ thì cấp trên của cơ quan đó phải thường xuyên thanh tra, kiểm tra xem công việc tinh giản có chuyển biến hay không? “Nói là cắt giảm 10 - 15% biên chế nhưng nhiều cơ quan lại phình ra. Cũng như nói giảm chi thường xuyên nhưng có giảm được đâu?”

Ông Tiến cũng cho rằngtinh giản biên chế thì phải tinh gọn bộ máy. Trong một Bộ có nên để quá nhiều cục, vụ hay không? Thành phố có nên để quá nhiều sở, ngành hay không? Tôi nghĩ là không nên và cần sáp nhập với nhau. Ví dụ như sáp nhập Sở Tài chính và Kế hoạch - Đầu tư thành Sở Kế hoạch - Tài chính; hợp nhất Sở Giao thông, Sở Xây dựng, Sở Quy hoạch và kiến trúc của Hà Nội và TP.HCM thành Sở Hạ tầng và Phát triển đô thị…

“Dân ta có câu 'Tách ra thì để chuyên sâu, Nhập vào là để giảm đầu mối đi'.Câu khôi hài như vậy để nói về cách làm của cán bộ. Khi muốn tách đầu mối thì cán bộ lập luận rằng để chuyên sâu, còn sáp nhập vào thì lại nói là để giảm đầu mối. Tôi nghĩ rằng cần phải có triết lý rõ ràng, nghiên cứu căn cơ về vấn đề này”, ông Tiến nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, vị này cho rằng Nhà nước không nhất thiết phải ôm lấy tất cả. Cái gì mà tổ chức dân sự, xã hôi, doanh nghiệp tư nhân làm được thì để họ làm, biên chế không phải lo. Xã hội hóa càng nhiều thì càng đỡ gánh nặng cho ngân sách Nhà nước.

“Mô hình Quảng Ninh cũng là một địa phương đáng để học tập. Họ gộp Đảng và Chính quyền, UBND và HĐND nhưng công việc vẫn chạy, đầu mối giảm, không phải qua nhiều tầng nấc. Sắp tới chúng ta xây dựng các đơn vị hành chính theo kiểu đặc khu cũng nên giảm bớt bộ máy, trao quyền nhiều hơn cho người đứng đầu đặc khu”, ông Tiến nói và cho rằng để thực hiện được thì cần phải có những cán bộ có trình độ, tinh thông nghiệp vụ, tận tụy với công việc. Do đó, công tác cán bộ cũng cần phải chú trọng tuyển lựa hơn nữa.

Quy định tầng, nấc cán bộ

Về công tác cán bộ, trước đó, ĐBQH Lê Thanh Vân (Cà Mau) kiến nghị, việc sắp xếp, sử dụng cán bộ lãnh đạo, quản lý theo đúng sở trường, sở đoản của từng người và là cơ sở quan trọng để ngăn chặn, đẩy lùi những tiêu cực khá phổ biến trong công tác cán bộ hiện nay.

Đồng thời, vị này cho rằng cần quy định về tầng, nấc và thứ tự cấp bậc của cán bộ theo một chuẩn mực cụ thể. Lý do là hiện nay, trong hệ thống chính trị nước ta chưa có hệ quy chiếu chuẩn mực về hệ thống các chức danh cán bộ. Thông thường thì thang, bậc trong bảng lương (đối với các chức danh do bầu cử) và hệ số phụ cấp trách nhiệm (đối với các chức danh do bổ nhiệm) được lấy làm căn cứ xác định hệ quy chiếu tương đương.

Ngoài những chức danh chủ chốt của Đảng, Nhà nước (như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ), thì các chức danh cùng “bậc” thường chưa được hiểu một cách nhất quán. Vì vậy, hệ quy chiếu chuẩn mực, phù hợp nhất hiện nay, là nên lấy các chức danh còn lại trong hệ thống hành chính đề xác định cho nhất quán với sự so sánh tương quan, như “tương đương Phó thủ tướng”, “tương đương Thứ trưởng”…

Do đó, ông Vân cho rằng cần tham khảo quan chế khá ổn định hàng trăm năm của các triều đại phong kiến Việt Nam, mà hiện nay Hàn Quốc và một số nước vẫn duy trì. Đó là, về “bậc” thì có từ nhất phẩm đến cửu phẩm (9 bậc) và về “cấp” thì có 18 cấp, tính từ chánh nhất phẩm, tòng nhất phẩm đến chánh cửu phẩm, tòng cửu phẩm (tức là cấp trưởng, phó).

“Nếu xác định rõ cấp, bậc của hệ thống chức danh như trên, chúng ta sẽ dễ dàng kiểm soát được số lượng cán bộ của toàn hệ thống chính trị và dễ dàng xác định cơ chế phân cấp quản lý đối với từng nhóm cán bộ, trên cơ sở xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng tầng, từng cấp”, ông Vân nêu.

Nói với báo chí, ông Vân cho rằng bộ máy cồng kềnh dẫn đến phân công quyền lực không rạch ròi, đùn đẩy, né tránh trách nhiệm. Đội ngũ cán bộ không đáp ứng được yêu cầu công việc dẫn đến tình trạng sách nhiễu, gây khó dễ. Nghiêm trọng hơn là lượng biên chế lớn thì mức chi thường xuyên cho bộ máy rất cao, mức chi cho đầu tư phát triển, an sinh xã hội sẽ bị thu hẹp. Nhất là trong bối cảnh nợ công cao như hiện nay.