Giải pháp cho hạn chế khí thải từ xe máy ở các đô thị Việt Nam

Là chuyên gia trong ngành công nghệ xe hơi, đặc biệt về xử lý khí thải, đã sống và làm việc từ CHLB Đức, tôi đã thấy được sự ô nhiễm không khí nghiêm trọng sẽ xảy ra trong thời gian gần đây. Cách đây hơn 10 năm, tôi đã tiếp cận những nhà quản lý và các nhà khoa học VN để đưa ra biện pháp xử lý khí thải, đặc biệt cho xe gắn máy.

Theo thông tin từ Cục Đăng kiểm VN, với số lượng 45 triệu xe gắn máy chịu trách nhiệm trên 80% về sự ô nhiễm không khí ở những TP lớn. Những nhà quản lý VN thường chỉ nghĩ tới những ý tưởng cấm, giới hạn xe gắn máy, đó không phải là giải pháp để xử lý khí thải. Mỗi xe gắn máy với 125 phân khối có thể thải ra lượng khí thải gấp 1.300 lần so với ô tô 1,8L theo tiêu chuẩn Euro 4,5,6. Những ý tưởng cấm hay giới hạn xe máy là sai lầm trong sự phát triển xã hội và không đem lại hiệu quả. Những xe gắn máy hiện tại đang lưu thông không đạt chuẩn khí thải Euro 2,3,4 cần bổ sung thêm linh kiện lọc khí thải, có thể giảm khí thải từ 50-80%.

Những nhà quản lý VN phải đưa ra yêu sách cho các nhà sản xuất, những người sử dụng xe gắn máy phải có những cách thức đưa kỹ thuật xử lý khí thải vào thiết kế cho xe gắn máy hay xe hơi nếu sạch hơn tiêu chuẩn thì được giảm thuế môi trường ngay trong sản xuất cho từng mẫu xe từ 3-5 năm. Có như thế mới khuyến khích được những nhà sản xuất đưa công nghệ hiện đại về xử lý khí thải vào sản phẩm của mình. Điều này không đi ngược lại WTO hay những thỏa thuận trong khối ASEAN. Lộ trình sản xuất không bị giới hạn hay gián đoạn.

Tôi đã làm việc và tư vấn với hai luận án Thạc sĩ cho Đại học Bách Khoa Đà Nẵng và đã hợp tác với Đại học Bách Khoa Hà Nội để đo đạc hiệu quả của hệ thống kỹ thuật này theo tiêu chí “không thấy, không tin”, mặc dù hệ thống kỹ thuật xử lý khí thải đã được áp dụng trên toàn thế giới gần 50 năm.

Theo thông tin báo chí đưa ra, tại TP.HCM có ý định đầu tư hệ thống quan trắc không khí với chi phí 500 tỉ. Với số tiền này, TP.HCM có thể sử dụng để hỗ trợ một phần cho những xe gắn máy không đạt tiêu chuẩn hay đã đạt chuẩn nhưng làm sạch hơn khí thải. Theo tính toán của tôi, việc sử dụng hệ thống xử lý khí thải trong xe gắn máy chỉ trong vòng 3 năm sẽ làm giảm đi độ ô nhiễm từ 50-60%. Không cần biện pháp cấm xe gắn máy. Những xe có gắn hệ thống xử lý khí thải sẽ được ưu đãi trong vấn đề giao thông và phí môi trường: làm sạch cho môi trường xã hội thì được hưởng lợi về tài chính, ô nhiễm thì phải trả phí là sự đương nhiên.

Chi phí của một hệ thống xử ký khí thải cho xe gắn máy (có kích thước đường kính 33mm x 60mm dài) giao động khoảng 15 USD với chu kỳ sử dụng 3-5 năm (tùy cường độ sử dụng). Những kim loại quý xúc tác như Paladium, Platin, rhodium trong hệ thống xử lý khí thải có thể tái sử dụng, làm cho mức giảm chi phí đáng kể. Ngay những xe ô tô cũ cũng có thể sử dụng hệ thống xử lý khí thải nhưng kích thước sẽ lớn hơn.

Nguyễn Minh Đồng - Chuyên gia công nghệ ô tô, giao thông - CHLB Đức