Giải ngân vốn ODA đang ở mức báo động!

Tại hội nghị trực tuyến về tiến độ giải ngân vốn ODA ngày 26.6, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết theo kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020, vốn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài được điều chỉnh theo nghị quyết của Quốc hội là 360.000 tỉ đồng. Đến hết năm 2019, tổng số đã giao trong dự toán ngân sách nhà nước (NSNN) của giai đoạn 2016 - 2019 là 244.300 tỉ đồng, số còn lại chưa giao là 115.700 tỉ đồng, bằng 67,9% kế hoạch điều chỉnh của cả giai đoạn.

Số đã giải ngân, lũy kế từ năm 2016 đến tháng hết tháng 5 vừa qua là 133.042 tỉ đồng, bằng 54,5% kế hoạch đã giao của giai đoạn 2016 - 2019 và bằng 36,96% kế hoạch trung hạn điều chỉnh giai đoạn 2016 - 2020, nếu so với kế hoạch ban đầu là 300.000 tỉ đồng vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài, thì mới giải ngân đạt 46%.

Cụ thể: Năm 2016 dự toán Quốc hội quy định là 50.000 tỉ đồng, giải ngân đạt 42.552 tỉ đồng, bằng 81,1% dự toán Quốc hội giao và bằng 88,5% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Năm 2017, dự toán Quốc hội giao là 74.034 tỉ đồng gồm kế hoạch vốn bổ sung trong năm là 14.034 tỉ đồng, giải ngân đạt 56.578 tỉ đồng, bằng 76,4% dự toán Quốc hội giao, bằng 78,4% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Năm 2018, dự toán Quốc hội giao là 60.226 tỉ đồng, giải ngân đạt 32.307 tỉ đồng, bằng 53,6% dự toán Quốc hội giao và bằng 59% kế hoạch Thủ tướng giao.

Năm 2019, dự toán Quốc hội giao là 60.000 tỉ đồng, đã giao là 47,5 nghìn tỉ đồng, số còn lại Thủ tướng chưa giao là 12.500 tỉ đồng. Giải ngân 5 tháng đầu năm đạt 1.605 tỉ đồng, bằng 2,7% dự toán Quốc hội giao và bằng 5,6% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, đến hết năm 2019, còn 166.958 tỉ đồng chưa được giải ngân. Theo kế hoạch điều chỉnh của Quốc hội là 360.000 tỉ đồng của cả giai đoạn 2016 - 2020, thì số chưa giải ngân còn lại là 222.958 tỉ đồng.

Người đứng đầu ngành Tài chính lo ngại: "Đây là một con số rất đáng báo động. Để đẩy nhanh tiến độ giải ngân các dự án sử dụng vốn vay ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài, Bộ Tài chính mong rằng các cơ quan quản lý dự án, các chủ dự án và đối tác phát triển để cùng bàn giải pháp hữu hiệu nhằm thúc đẩy giải ngân những dự án này".

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, việc giải ngân vốn ODA chậm xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có lý do tiến độ giao kế hoạch vốn chậm, điều chỉnh dự toán chậm và thiếu kịp thời, làm các dự án triển khai theo tiến độ nhưng cũng không giải ngân được, đặc biệt là các dự án ở TP.HCM.

Ông Trương Hữu Long - Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại cho biết kế hoạch đầu tư công trung hạn bố trí thiếu so với nhu cầu; kế hoạch đầu tư công 2019 phân bổ chậm. Chỉ tính riêng nhóm các dự án của 6 nhà tài trợ phát triển, đã có trên 60 dự án chưa được bố trí đủ kế hoạch vốn năm 2019 theo đúng nhu cầu, với nhu cầu vốn cần bổ sung là trên 34.000 tỉ đồng.

"Tình trạng giao kế hoạch vốn chưa đúng, chưa đủ vẫn còn tồn tại. Cá biệt có một số dự án đã hết thời hạn giải ngân nhưng vẫn được bố trí kế hoạch vốn... Ví dụ như các dự án Xây dựng Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội; Tăng cường hệ thống y tế tuyến tỉnh - tỉnh Thanh Hóa; Chương trình đào tạo nghề 2008", ông Trương Hữu Long nói.

Việc điều chỉnh kế hoạch vốn ở các dự án và các tiểu dự án diễn ra thường xuyên và liên tục ở các bộ, ngành và địa phương. Nhiều trường hợp dự án đến khi được điều chỉnh thì hết thời hạn giải ngân và lại phải xin gia hạn dự án, gia hạn giải ngân kéo theo nhiều thủ tục pháp lý rất phức tạp.

Điển hình là dự án Nâng cấp đô thị đồng bằng sông Cửu Long; dự án Phát triển đô thị loại vừa vay vốn WB; dự án Đường hành lang ven biển phía Nam; dự án Phát triển nông thôn tổng hợp miền Trung vay vốn ADB; dự án Thu gom, xử lý nước thải thành phố Vũng Tàu vay vốn Chính phủ Pháp...

Theo đại diện TP.HCM, việc bố trí vốn ODA và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài cấp phát từ Ngân sách Trung ương hiện chưa bảo đảm theo nhu cầu và tiến độ thực hiện dự án theo cam kết với nhà tài trợ nước ngoài, cụ thể là dự án đầu tư Xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1, tuyến Bến Thành - Suối Tiên; dự án Cải thiện môi trường nước thành phố, lưu vực kênh Tàu Hũ – Bến Nghé - Đôi - Tẻ, giai đoạn 2 và dự án Vệ sinh môi trường TP.HCM - giai đoạn 2.

Trước tình hình này, Bộ Tài chính đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư sớm báo cáo Thủ tướng Chính phủ việc giao đủ kế hoạch 60.000 tỉ đồng vốn nước ngoài năm 2019 đã được Quốc hội phê duyệt ngay trong tháng 7.2019. Căn cứ vào đó, các bộ chủ quản, cơ quan tài chính các cấp hoàn thành việc giao, nhập và phê duyệt trên Hệ thống thông tin quản lý Ngân sách và Kho bạc ngay trong tháng 8.2019, để các dự án có cơ sở giải ngân hết kế hoạch vốn trong thời gian còn lại.

Để giúp các dự án có thể nhanh chóng triển khai theo đúng tiến độ, đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư rà soát và báo cáo ngay các cấp có thẩm quyền thực hiện việc điều chỉnh các nguồn vốn giữa các dự án cho phù hợp với nhu cầu giải ngân thực tế, đặc biệt đối với các dự án điều chuyển, điều chỉnh nội bộ trong kế hoạch của các bộ, ngành địa phương đã được bố trí nhưng không vượt kế hoạch.

"Các cơ quan cho vay lại, đặc biệt là Ngân hàng Phát triển Việt Nam, phối hợp với các cơ quan chủ quản và chủ dự án tháo gỡ vướng mắc về thẩm định cho vay lại, thẩm định tài sản bảo đảm, ký hợp đồng cho vay lại. Bộ Tài chính sẽ có buổi làm việc với ngân hàng để tháo gỡ vướng mắc", đại diện Bộ Tài chính đề xuất.

Tuyết Nhung