Doanh nghiệp còn lúng túng với mẫu xuất xứ hàng hóa khi thực thi EVFTA

Xuất khẩu triển vọng, cơ hội cuối năm

Trong tháng đầu tiên Hiệp định EVFTA có hiệu lực, tổng giá trị xuất khẩu thủy sản sang EU đạt gần 98 triệu USD, tăng nhẹ 1% so với cùng kỳ năm 2019. Con số này đã phản ánh rõ tác động tích cực của hiệp định EVFTA trong việc thúc đấy xuất khẩu các mặt hàng thủy sản được ưu đãi thuế 0% ngay từ khi hiệp định có hiệu lực, đó là tôm và mực, bạch tuộc đều tăng so với cùng kỳ và tháng 7, trước khi EVFTA có hiệu lực.

Sự thay đổi tích cực và rõ rệt nhất là tôm và mực, bạch tuộc, trong đó: tôm tăng gần 16% so cùng kỳ 2019, tăng gần 9% so với tháng 7.2020; mực, bạch tuộc tăng 10% so với cùng kỳ năm 2019 và tăng gần 24% so với tháng 7.2020. Xuất khẩu cá tra phục hồi 4% so với tháng 7...

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), tôm chiếm 52% xuất khẩu thủy sản sang EU, với tốc độ tăng trưởng sau EVFTA, dự báo sẽ chiếm tỷ trọng cao hơn trong những tháng tới. Cá tra chiếm 15%, cá ngừ chiếm 14%, 2 sản phẩm này không có triển vọng phục hồi trong những tháng cuối năm. Mực, bạch tuộc chiếm 5%, còn lại hải sản khác chiếm 14%. Dự báo mực, bạch tuộc có thể sẽ tăng khoảng 10 - 15% trong những tháng cuối năm và tăng trưởng phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu khai thác trong nước.

Các doanh nghiệp nhận định thuế suất về 0% là lợi thế rõ rệt để nhà xuất khẩu Việt Nam đàm phán với nhà nhập khẩu châu Âu khi so sánh với các sản phẩm từ Thái Lan, Ấn Độ, Trung Quốc... Đơn cử với mặt hàng tôm, phía châu Âu đang nghiêng về Việt Nam, vì tôm từ Thái Lan đang bị mức thuế cơ bản 12%, Ấn Độ chịu thuế GSP 4,2%, Indonesia bị thuế GSP4,2%.

Nhờ lợi thế về thuế nên tôm Việt Nam xuất khẩu tốt hơn so với các đối thủ cạnh tranh. Các nhà nhập khẩu của EU cũng tìm tới nguồn cung từ Việt Nam nhiều hơn. Các mặt hàng chế biến sâu, đóng gói ăn liền, phục vụ tiêu thụ tại hộ gia đình vẫn được ưa chuộng.

Chú trọng quy tắc xuất xứ

Tuy nhiên, để tận dụng được ưu đãi thuế quan, giới chuyên gia cho rằng ngành thủy sản cần có nguồn nguyên liệu ổn định, chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm đạt tiêu chuẩn và tuân thủ quy định của thị trường EU. Điều quan trọng là doanh nghiệp biết tận dụng hiệu quả và linh hoạt, trung thực và hiệu quả quy tắc xuất xứ của hiệp định.

Có thể thấy, các doanh nghiệp đã kịp thời nắm bắt và áp dụng được ưu đãi của hiệp định, dù bước đầu thực hiện không tránh khỏi những lúng túng về thủ tục như khai mã HS, khai form chứng nhận xuất xứ EUR1 và các quy định chứng từ khác... Cụ thể, một số vướng mắc của doanh nghiệp thủy sản trong tháng đầu thực hiện EVFTA là với mẫu C/O form Eur1, các doanh nghiệp còn lúng túng trong việc áp dụng trong cộng đồng doanh nghiệp và ngay chính nội bộ các nước thành viên EU.

Bên cạnh đó, các mẫu C/O lâu được cấp vì liên quan đến chứng nhận xác nhận theo quy định IUU (hoạt động đánh bắt cá hợp pháp, không có báo cáo và không theo quy định). Còn với việc áp dụng mã HS, doanh nghiệp vẫn còn lúng túng, không biết khai mã nào/khai mã theo hiệp định không được nước nhập khẩu chấp nhận.

Ngoài ra, doanh nghiệp cần đặc biệt chú trọng thực hiện và đáp ứng các quy định, tiêu chuẩn về lao động và môi trường trong hiệp định, các vấn đề liên quan đến phát triển bền vững. Lao động nghề cá, nhất là lao động trẻ em đang là vấn đề EU và các nước khác đặc biệt quan tâm trong thời gian gần đây.

Tuyết Nhung