Cứu sống cả hai mẹ con sản phụ bị tim bẩm sinh tím rất nặng

Bệnh nhân là chị Trần Minh Th. (SN 1994, ngụ TX.Ngã Bảy, tỉnh Hậu Giang) được chuyển đến BVĐKTƯCT cấp cứu vào lúc 18 giờ 30 ngày 26.8 trong tình trạng thai 37 tuần 5 ngày chuyển dạ sinh, thiểu ối, nhẹ cân. Đáng lưu ý là người mẹ bị tim bẩm sinh tím, ngón tay dùi trống, tím. Trước đó, sản phụ biết mình bị tim bẩm sinh từ nhỏ, nhưng không điều trị tại bênh viện chuyên khoa, trong thai kỳ không được theo dõi sức khỏe chuyên khoa tim mạch.

Kết quả siêu âm tim cho thấy bệnh nhân bị tứ chứng Fallot (tình trạng hiếm gặp do sự kết hợp của 4 khuyết tật ở tim xuất hiện ngay khi được sinh ra). Xác định đây là trường hợp nặng, đánh giá nguy cơ tử vong trong và sau mổ cao nên các bác sĩ tiến hành hội chẩn bệnh viện với nhiều chuyên khoa. Chẩn đoán thai 37 tuần 5 ngày, thiểu ối - bệnh tim bẩm sinh tím (tứ chứng Fallot)

Ê kíp phẫu thuật cấp cứu do ThS-BS Nguyễn Hữu Thời - Phó phụ trách Khoa Sản, BS Đào Tuấn Anh (Khoa Sản), BSCK2 Trần Huỳnh Đào - Trưởng khoa Phẫu thuật - Gây mê hồi sức thực hiện. Phẫu thuật diễn ra thành công sau 30 phút, và một bé gái nặng 1.800 gam chào đời, da hồng, khóc tốt. Sáng 31.8 bệnh nhân tỉnh, tiếp xúc tốt, vết mổ khô, bé khỏe mạnh. Bệnh nhân và bé được theo dõi, điều trị tiếp tại Khoa Sản và sẽ hội chẩn để lựa chọn thời gian phẫu thuật tim tại BVĐKTƯCT.

BSCK2 Trần Huỳnh Đào cho biết: “Một thai kỳ ở người có bệnh tim bẩm sinh được xem là thai kỳ nguy cơ rất cao cho cả mẹ và thai nhi. Các biến chứng tim mạch chu phẫu đối với phẫu thuật ngoài tim ở các bệnh nhân có bệnh lý tim mạch kèm theo vẫn còn là một thách thức đối với các nhà gây mê hồi sức và các phẫu thuật viên. Tỷ lệ tử vong khoảng 4 - 5% mặc dù đã có những tiến bộ vượt bậc trong kỹ thuật gây mê hồi sức cũng như can thiệp và điều trị nội khoa tim mạch”.

Các bác sĩ phẫu thuật cứu hai mẹ con sản phụ - Ảnh: Phong Phạm

Theo BSCK2 Phạm Thanh Phong - Phó giám đốc chuyên môn kiêm Giám đốc Trung tâm Tim mạch của BVĐKTƯCT: “Hầu hết phụ nữ mắc bệnh tim bẩm sinh, thai kỳ vẫn có thể phát triển bình thường. Nguy cơ thai kỳ phụ thuộc vào dị tật tim cũng như các yếu tố khác như chức năng tâm thất, phân độ suy tim và mức độ tím.

Các biến chứng tim mạch của mẹ xảy ra khoảng 10% trong suốt thai kỳ và thường xảy ra hơn ở các sản phụ có bệnh tim bẩm sinh phức tạp. Sản phụ có các biến chứng trong thai kỳ cũng thường có nguy cơ xảy ra biến cố tim mạch cao hơn sau khi kết thúc thai kỳ. Biến cố sản khoa như tiền sản giật hoặc sản giật thường xảy ra hơn. Các biến cố của con bao gồm sảy thai, sinh non, tử vong chu sinh đều gia tăng”.

Tứ chứng Fallot là một hội chứng bao gồm 4 dị tật bẩm sinh: hẹp đường ra thất phải, thông liên thất, động mạch chủ lệch sang ngay lỗ thông liên thất và phì đại thất phải. Đây là một bệnh tim bẩm sinh chiếm 10% trong tất cả các bệnh tim bẩm sinh. Tứ chứng Fallot cũng là một trong những bệnh tim bẩm sinh có tím thường gặp nhất, chiếm 75% các bệnh tim có tím ở trẻ em trên 2 tuổi.

Bệnh nhân bị tứ chứng Fallot thường có biểu hiện tím sớm ngay từ những tháng đầu sau sinh và nặng dần theo tuổi, gây ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển thể chất, tinh thần và hoạt động sau này. Nếu không được can thiệp phẫu thuật sớm, trẻ bị tứ chứng Fallot thường chết trước tuổi trưởng thành do nhiều biến chứng nặng như các cơn thiếu oxy cấp, viêm nội tâm mạc nhiễm trùng, huyết khối mạch não, áp xe não...

Đặc biệt việc mang thai càng đặt một gánh nặng rất lớn lên hệ tim mạch của người mẹ có tứ chứng Fallot. Thể tích huyết tương tăng do thận tăng dự trữ muối và nước, cung lượng tim tăng lên 50% so với trước khi mang thai, kháng lực phổi tăng và kháng lực động mạch trung tâm thường giảm. Kết hợp với những rối loạn huyết động học có sẵn của bệnh nhân tứ chứng Fallot, nguy cơ của thai kỳ cho cả mẹ và con là rất lớn.

Thai phụ rất dễ bị sẩy thai, tăng tỉ lệ mổ lấy thai cũng như dễ bị suy tim, tăng áp phổi, huyết khối trong suốt thai kỳ. Thai nhi dễ bị sinh non tháng, suy thai hay chậm tăng trưởng. Người ta cũng chứng minh được, người mẹ có tứ chứng Fallot thì xác suất con bị bệnh tim bẩm sinh tăng lên đến 3,1%.

Vì vậy, những phụ nữ trước khi mang thai được khuyến cáo tầm soát các bệnh tim bẩm sinh và điều trị ngay nếu có thể. Không nên mang thai nếu tình trạng tim mạch chưa ổn định. Và cũng cần lưu ý là cho dù bệnh tim mạch đã ổn định và có thể mang thai, một thai kỳ ở người có tứ chứng Fallot vẫn là một thai kỳ nguy cơ cao và cần được đánh giá và theo dõi sát sao bởi bác sĩ sản, bác sĩ tim mạch và bác sĩ nhi khoa trong giai đoạn tiền thai kỳ, thai kỳ và hậu sản.

Phong Phạm