Chương trình Táo Quân 2018 kỳ thị cộng đồng LGBT?

Chiều nay (22.2),Viện Nghiên cứu xã hội, kinh tế và môi trường (viết tắt là iSEE)và trung tâm ICS đãgửi thư ngỏ gửi tới Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) và ban biên tập chương trình Gặp nhau cuối năm về việc chương trình này đã có những chi tiết kỳ thị cộng đồng LGBT, đặc biệtlà người chuyển giới.

Cụ thể,nhân vật Bắc Đẩu (do Công Lý thủ vai) trong Táo quân tết Mậu Tuấtđã bị gọi là "con chi sống trên Trời không phải nữ cũng chẳng phải nam" và"bọn phụ nữ một nửa". Theo iSEE và ICS, đây là "những từ ngữ miệt thị công khai làm tổn thương những thành viên của cộng đồng LGBT chỉ vì đặc điểm cơ thể của họ, cũng như làm khắc sâu thêm những định kiến và phân biệt đối xử trong xã hội với nhóm cộng đồng này". Bên cạnh đó, chi tiết này còn "đi ngược lại những mục tiêu bình đẳng, đa dạng và tôn trọng quyền con người mà các tổ chức trong nước và quốc tế đang nỗ lực bảo vệ, cũng như các cam kết của chính phủ Việt Nam".

Bức thư ngỏ viết tiếp: "Chúng tôi đồng ý cuộc sống luôn cần sự hài hước và tiếng cười, chương trình giải trí trên truyền hình là cần thiết; nhưng chúng tôi không cho rằng miệt thị người khác, làm tổn thương cộng động yếu thế là sự hài hước và nhân văn.Chúng tôi hoan nghênh sự đóng góp của quý Đài trong sự nghiệp phát triển xã hội chung. Trong hành trình đóng góp đó, chúng ta cần trân trọng các nhóm cộng đồng trong đó có người LGBT. Việc miệt thị bêu riếu cộng đồng LGBT là một hành động cần chấm dứt".

Tuy nhiên, cũngcó không ít người đã bày tỏ sự phản đối đến quan điểm của iSEE và ICS. Họ cho rằng câu nói mang tính mỉa mai của chương trình Găp mặt cuối năm chỉ đơn thuần là phản ánh hiện thực xã hội hiện vẫn còn kỳ thị gay gắt cộng đồng LGBT.

"Thực ra riêng Táo quân mình thấy chương trình chỉ đang phản ánh những gì đang diễn ratrong xã hội chứ không có ý miệt thị gì. Xã hội vẫn còn rất nhiều người có cái nhìn lệch lạc về LGBTQ+ và Táo quân cũng chỉ phản ánh lại về những 'hạt sạn'này. Cũng Táo quân 2018, Nam Tào có nói về Bắc Đẩu là'Cả Thiên Đình có mỗi nó là nữ', cũng rất nhiều lần Nam Tào nói Bắc Đẩu 'Giờ mình là con gái rồi'. Chính vì thế,mình nghĩ hãy xem Táo quân dưới góc nhìn phản ánh xã hội trong mộtnăm qua đúng với tinh thần của nó", một người dùng facebook tên Trang Đinh viết.

Xoay quanh chủ đề này, PVbáo điện tử Một Thế Giới đã có buổi trao đổi ngắn với ông Huỳnh Minh Thảo - giám đốc truyền thông của trung tâm ICS.

PV: Chương trình Táo Quân đã có từ nhiều năm nay. Tại sao tới tận bây giờ iSEE và ICS mới lên tiếng?

Ông Huỳnh Minh Thảo: Thật ra tôi đã chú ý đến nhân vật Bắc Đẩu từ những mùa trước. Vì vai diễn này khá đặc biệt và có liên quan đến cộng đồng LGBT mà tôi rất quan tâm. Nhưng càng khai thác về yếu tố gây cười của nhân vật Bắc Đẩu, chương trình lại vô tình mang hình ảnh của người chuyển giới ra để làm trò. Đỉnh điểm là chương trình Táo Quân 2018 đã có những lời lẽ xúc phạm đến ngoại hình và bản dạng giới của nhân vật này.Tôi nghĩ đâychính là giọt nước tràn ly, khiến cộng đồng LGBT cảm thấy phẫn nộ và thất vọng. Viện iSEE và trung tâm ICS đã họp lại để viết thư ngỏgửi cho Đài truyền hình Việt Nam là cũng vì lẽ đó.

Nhiều người cho rằng việc dùng từ ngữ phản cảm miêu tả nhân vật Bắc Đẩu là hành động phản ánh hiện thực xã hội. Ông nghĩ sao về nhận định này?

Tôi tin rằngbất kỳ ai cũng phải đồng ý rằng một kênh truyền hìnhmang tầm cỡ quốc giakhông thể nào lại truyền bá cho những thông điệp nguy hại như vậy. Nhiều ý kiến cho rằng Táo Quân là một chương trình phản ánh lại thói hư tật xấu của xã hội, nhưng tôi thật sự muốn hỏi, những câu bông đùa trong chương trình có được phản hồi và góp ý rõ ràng ngay sau đó không hay lại làm khán giả vô tình tưởng đó là cái hay mà tiếp tục mang ra thực hành với người chuyển giới bên ngoài? Tôi đồng ý là cái sai cần lên án, nhưng những câu trêu chọc Bắc Đẩu trong vở kịch đâu ai chấn chỉnh, làm sao mà khán giả biết sai được.

Tại sao việcVTV thay đổi chương trình Táo quân trong tương lai lại quan trọng như vậy?

Khi iSEE và ICS viết thư ngỏcho VTV, chúng tôi hiểu rằng ngoài việc chia sẻ quan điểm của mình với chương trìnhthì mục tiêu giúp xã hội hiểu hơn về những "câu đùa không vui"với cộng đồng LGBT cũng là một thực trạng cần thay đổi. Trong đời sống cũng vậy, nhiều bạn LGBT đã phải cắn răng chịu đựng trong những môi trường khác nhau vì bản thân mình là thiểu số, ai chọc mình cũng thấy vui và mình im lặng một chút vì mọi người để giữ không khí ôn hoà là cũng đúng rồi. Và việc đem cơ thể cũng như giới, tính dục, đặc điểm cá nhân của người khác ra làm trò đùa tôi thấy đã đang dần không được các chương trình và người làm hài nhân văn chọn lựa. Đâu ai có thể vì mục đích gì đó mà lại khiến cho một nhóm khác bị đẩy lùi ra xa hơn bao giờ.

iSEE và ICS mong đợi gì từ phản hồi của VTV?

Tôi tin, cũng như chúng tôi, các cơ quan truyền thông như VTV và cả những khán giả xem đài đều ủng hộ cho sự đa dạng, khoan dung và bình đẳng, lên tiếng vì những điều cần phải thay đổi để ngày càng tốt hơn. Vì một thế giới mà không ai bị bỏ lại phía sau.

Cám ơn ông.

Mai Thảo