Bộ Tài chính: Xóa nợ thuế do nhiều nguyên nhân bất khả kháng

Bộ Tài chính vừa có tờ trình về dự án Nghị quyết của Quốc hội về xử lý xóa nợ, khoanh nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt không có khả năng thu hồi gửi Chính phủ. Dự thảo nghị quyết này sau khi được lấy ý kiến rộng rãi sẽ được trình lên Quốc hội vào kỳ họp tháng 5 tới để thông qua.

Thống kê của Bộ Tài chính cho thấy, tính đến ngày 31.12.2017 tổng số nợ tiềnthuế, tiền chậm nộp, tiền phạt do ngành thuế quản lý là 73.145 tỉ đồng. Trong đó, tiền thuế nợ đến 90 ngày và trên 90 ngày là 26.002 tỉ đồng, chiếm tỷtrọng 35,5% tổng số tiền thuế nợ; Các khoản nợ liên quan về đất là 7.882 tỉ đồng; tiền phạt và tiền chậm nộp là 15.674 tỉ đồng; Tiền thuế nợ của chủ doanh nghiệp đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự, liên quan đến trách nhiệm hình sự, đã tự giải thể, phá sản, ngừng, nghỉ và bỏ địa chỉ kinh doanh không có khả năng thu hồi là 31.469 tỉ đồng. Trong đó các khoản tiền thuế nợ đã quá 10 năm là 7.500 tỉ đồng.

Tổng số nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt tính đến ngày 31.12.2017 do ngành Hải quan quản lý là 5.474 tỉ đồng, tăng 23,5% so với thời điểm 31.12.2016. Trong đó, tiền thuế nợ có khả năng thu là 1.305 tỉ đồng; tiền thuế nợ chờ xử lý là 291 tỉ đồng; tiền thuế nợ không có khả năng thu là 3.878 tỉ đồng.

Như vậy, tổng số nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt tính đến ngày 31.12.2017 của các khoản nợ thuế không thể thu hồi được phát sinh do những nguyên nhân khách quan do cơ quan thuế và cơ quan Hải quan quản lý khoảng 35.347 tỉ đồng, chiếm khoảng 2,75% tổng số thu thuế, phí, lệ phí năm 2017 và chiếm gần 44,9% tổng số nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt tính đến ngày 31.12.2017 là 78.619 tỉ đồng.

Số nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt được Bộ Tài chính đề nghị xóa do người nộp thuế thực tế đã giải thể, phá sản, bỏ kinh doanh trước ngày 1.1.2017 là 24.302 tỉ đồng, trong đó của người nộp thuế là doanh nghiệp, tổ chức khoảng 22.299 tỉ đồng và của hộ, cá nhân đã bỏ kinh doanh là 2.003 tỉ đồng.

Với các đề xuất xử lý xóa nợ nêu trên thì tổng hợp lại tổng số tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt được Bộ Tài chính đề nghị xóa ước khoảng 26.500 tỉ đồng.

Xóa nợ vì nhiều nguyên nhân bất khả kháng

Bộ Tài chính cho biết có nhiều nguyên nhân bất khả kháng khiến phải xóa nợ. Một trong nguyên nhân là nhiều người nộp thuế cung ứng hàng hóa, dịch vụ được thanh toán bằng vốn ngân sách Nhà nước nhưng chưa được thanh toán nên không có nguồn nộp kịp thời. Nhiều doanh nghiệp bị đối tác phá bỏ hợp đồng kinh tế, hoặc phải vay các tổ chức tín dụng với lãi suất cao hoặc các hợp đồng tín dụng đã ký nhưng không được giải ngân.

Trong những trường hợp nêu trên, mặc dù nhiều người nộp thuế đã tuân thủ pháp luật, nỗ lực nộp thuế, cơ quan thuế đã thực hiện đầy đủ các biện pháp quản lý thu nợ thuế theo quy định nhưng do bất khả kháng hoặc do trở ngại khách quan ngoài ý muốn, các đơn vị vẫn còn nợ tiền chậm nộp thuế. Số nợ tiền chậm nộp này hạch toán vào thu nhập sau thuế thu nhập doanh nghiệp khiến doanh nghiệp chịu lỗ kéo dài, ăn vào vốn đẫn đến giải thể, phá sản, chấm dứt kinh doanh.

Mặt khác, quy định hiện tại đã nêu việc người nộp thuế đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự mà "không còn tài sản để nộp thuế" thì thuộc trường hợp được xóa nợ thuế. Tuy nhiên, thực tế triển khai đã phát sinh vướng mắc là: Không có cơ quan Nhà nước nào chịu trách nhiệm về việc xác nhận cá nhân chết, mất tích còn tài sản hay không.

Trường hợp khác, Bộ Tài chính dẫn quy định hiện tại có nêu: Khoản nợ thuế đã quá 10 năm, cơ quan thuế đã thực hiện tất cả các biện pháp cưỡng chế nợ thuế thuộc trường hợp được xóa nợ. Tuy nhiên, quy định này tính đến thời điểm hiện tại thì chưa có trường hơp nào được xóa nợ thuế do không đáp ứng được điều kiện đã "áp dụng tất cả các biện pháp cưỡng chế". Theo quy định, có 7 biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế như: Trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế, yêu cầu phong toả tài khoản; Khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập; Thông báo hóa đơn không còn giá trị sử dụng...

Tuy nhiên, vấn đề là nhiều doanh nghiệp đã được Sở Kế hoạch và Đầu tư cho phép giải thể và bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh trước khi cơ quan thuế thực hiện các biện pháp cưỡng chế. Bởi vậy, cơ quan chức năng dù muốn cũng không thể áp dụng các biện pháp trên và từ đó khoản nợ không thể xóa.