Biến thể Omicron ‘tàng hình’ xuất hiện ở 49 nước sau khi lan rộng ở Anh, Đan Mạch, Ấn Độ

Trong khi các biến thể mới khác có vẻ đáng lo ngại như Mu hoặc Lambda không xuất hiện ở nhiều nước, các dấu hiệu ban đầu cho thấy BA.2 dường như đang lan rộng ngay cả ở các quốc gia mà dòng Omicron ban đầu (BA.1) đang thống trị.

Ở Đan Mạch, quốc gia có các chính sách của COVID-19 thường trái ngược với Mỹ, BA.2 hiện chiếm gần một nửa số mẫu xét nghiệm được giải trình tự. Vào tuần cuối cùng tháng 12.2021, theo dữ liệu từ Statens Serum Institut (cơ quan quản lý bệnh truyền nhiễm hàng đầu Đan Mạch) được Bộ Y tế nước này bảo trợ, biến thể BA.2 chiếm 20% tổng số ca mắc COVID-19 mới ở Đan Mạch. Vào tuần thứ hai của tháng 1.2022, biến thể BA.2 chiếm khoảng 45% tổng số ca COVID-19 mới.

“Trong cùng khoảng thời gian, số ca nhiễm BA.1 đã giảm xuống. BA.1 và BA.2 có nhiều điểm khác biệt về đột biến ở những vùng quan trọng nhất. Trên thực tế, sự khác biệt giữa BA.1 và BA.2 còn lớn hơn giữa chủng SARS-CoV-2 ban đầu với biến thể Alpha”, Statens Serum Institut cho biết.

Theo Statens Serum Institut, các phân tích ban đầu về BA.2 ở Đan Mạch “không cho thấy có sự khác biệt nào về tỷ lệ nhập viện” so với BA.1. Cũng chưa rõ mức độ hiệu quả của loại vắc xin hiện tại với biến thể Omicron “tàng hình”.

BA.2 hiện đã xuất hiện ở ít nhất 49 nước. Cơ quan An ninh Y tế Vương quốc Anh (UKHSA) đã chỉ định BA.2 là một biến thể đang được điều tra.

Theo báo cáo của UKHSA, BA.2 được phát hiện lần đầu tiên ở Anh vào ngày 6.12.2021. Đến nay, Anh đã ghi nhận 426 ca nhiễm BA.2, trong đó tập trung đông nhất là ở thủ đô London.

“Các phân tích ban đầu cho thấy BA.2 đang tăng trưởng song với tốc độ thấp so với một biến thể mới xuất hiện và cần phải phân tích thêm”, UKHSA viết.

Các báo cáo đó cũng có thể không chính xác vì các quan chức Anh nghi ngờ rằng biến thể Omicron “tàng hình” có thể khó xác định hơn do không hiển thị dấu hiệu nhận biết trong các xét nghiệm PCR.

Phiên bản "tàng hình" có một số điểm chung với Omicron tiêu chuẩn, nhưng thiếu một biến đổi di truyền cụ thể (di truyền mất đoạn trên protein gai) vốn cho phép các xét nghiệm PCR dựa trên phòng thí nghiệm phát hiện ca nghi nhiễm.

BA.2 có thể được xác định thông qua giải trình tự gen, quy trình tốn kém và tốn thời gian hơn nhiều, nhưng các trường hợp nghi nhiễm không được ghi nhận bởi các xét nghiệm PCR thông thường vốn cho kết quả nhanh hơn.

Tom Peacock, nhà vi rút học tại Đại học Hoàng gia London (Anh), cho biết: “Tôi nghĩ rằng kịch bản là có khả năng BA.2 làm trầm trọng thêm tình hình Omicron quốc gia”.

BA.2 có sự khác biệt về protein so với BA.1, có thể là hàng chục, theo ước tính của Tom Peacock.

Có nhiều báo cáo khác nhau về nơi BA.2 xuất hiện lần đầu tiên như Nam Phi, Ấn Độ hay Philippines.

BA.2 cũng đã được tìm thấy ở Mỹ, theo trang KOMO News. Sở Y tế bang Washington đã ghi nhận hai ca nhiễm BA.2 vào đầu tháng này.

“Còn quá sớm để nói liệu chúng ta có gặp thêm trường hợp nhiễm BA.2 hay không. Đến nay, ít hơn 100 ca nhiễm BA.2 được báo cáo ở Mỹ”, theo Shelby Anderson, phát ngôn viên của Sở Y tế bang Washington.

Ít nhất 3 ca nhiễm BA.2 đã được phát hiện tại Bệnh viện Methodist ở thành phố Houston (bang Texas, Mỹ), nơi giải trình tự bộ gen diễn ra mạnh mẽ hơn những nơi khác.

Một quan chức giấu tên của chính quyền Biden đã nói với tờ The Washington Post rằng “có mối lo ngại về biến thể BA.2 của Omicron”. Do sự gia tăng các ca nhiễm BA.2 ở nước ngoài, người này cho biết Mỹ đang chuẩn bị đối phó và rất chú ý đến biến thể BA.2.

Hôm 24.1.2022, Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cảnh báo rằng thật nguy hiểm nếu cho rằng biến thể Omicron sẽ báo trước sự kết thúc của giai đoạn gay gắt nhất trong đại dịch COVID-19.

Ông Tedros Adhanom Ghebreyesus phát biểu trong cuộc họp ban điều hành của WHO về đại dịch (đã giết chết hơn 5,6 triệu người): "Thật nguy hiểm nếu cho rằng Omicron sẽ là biến thể cuối và chúng ta đang ở trong cuộc chiến cuối cùng. Ngược lại, trên toàn cầu có các điều kiện lý tưởng cho nhiều biến thể hơn xuất hiện".

Dù Omicron đẩy số ca mắc COVID-19 toàn cầu tăng vọt lên hơn 352 triệu, nhưng việc ít gây chết người hơn và sự phổ biến của vắc xin đã dẫn đến sự lạc quan ở một số nơi rằng điều tồi tệ nhất trong đại dịch có thể sắp qua.

Tedros Adhanom Ghebreyesus, người châu Phi đầu tiên đứng đầu WHO và đang tranh cử nhiệm kỳ thứ hai, đã thúc giục các quốc gia đoàn kết trong việc chống lại COVID-19.

Ông nói trong cuộc họp báo trước đó: “Đại dịch COVID-19 đang bước sang năm thứ ba và chúng ta đang ở một thời điểm quan trọng. Chúng ta phải làm việc cùng nhau để đưa giai đoạn cấp tính của đại dịch này kết thúc. Chúng ta không thể để nó tiếp tục kéo dài, lẩn quẩn giữa hoảng loạn và lơ là".

Tiến sĩ David Nabarro, đặc phái viên về COVID-19 của WHO, nói rằng việc kết thúc đại dịch ở trong tầm mắt nhưng vẫn còn một chặng đường dài phía trước.

“Cuối cùng đã ở trong tầm mắt, nhưng sẽ mất bao lâu để đạt được điều đó? Chúng ta sẽ gặp những khó khăn gì trên đường đi? Đó là những câu hỏi mà không ai trong chúng ta có thể trả lời được vì loại vi rút này vẫn tiếp tục mang đến cho chúng ta những thử thách và bất ngờ. Dường như chúng ta vừa mới vượt qua được nửa chặng đường trong một cuộc chạy marathon và thấy rằng có một điểm kết thúc và những người chạy nhanh đang vượt qua chúng ta. Thế nhưng, chúng ta vẫn còn một chặng đường dài, rất dài và sẽ rất khó khăn”, David Nabarro nhận định.

David Nabarro cũng có những lời lẽ mạnh mẽ với những người nói rằng COVID-19 nên được xem như một bệnh cúm.

“Tôi luôn tự hỏi những người đưa ra những dự đoán này biết điều gì mà tôi và các đồng nghiệp của tôi trong Tổ chức Y tế Thế giới không biết. Bạn thấy đấy, những gì nhiều người đang nhìn thấy từ khắp nơi trên thế giới và báo cáo cho WHO là đây vẫn là một loại vi rút rất nguy hiểm, đặc biệt là với những người chưa tiêm vắc xin và chưa nhiễm trước đây. Nó cũng có thể đột biến và tạo thành các biến thể.

Vì vậy, thành thật mà nói, chúng tôi không nói COVID-19 nên được coi giống bệnh cúm hay thực sự như bất cứ điều gì khác. Đó là một loại vi rút mới và chúng ta phải tiếp tục xem như thể nó mang đến đầy rẫy những điều bất ngờ, rất khó chịu và khá xảo quyệt”, ông cho hay.