‘Bếp trưởng' của Tổng thống Nga Putin kiếm hàng tỷ USD nhờ hợp đồng nấu ăn độc quyền

Theo báo Moscow Times, “Bếp trưởng" của Tổng thống Nga là biệt danh đặt cho ông Yevgeny Prigozhin, một tỉ phú chủ nhà hàng từng cung cấp thức ăn cho giới quyền thế ở thành phố St Petersburg, quê quán của Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Trúng hợp đồng và thay nhau “thổi” giá

Ngày 22.5, Ủy ban chống độc quyền liên bang (thuộc chính phủ Nga) cho biết: họ phát hiện một “đường dây” dàn xếp giá cả trong các hợp đồng ký với Bộ Quốc phòng Nga, và những công ty liên quan cũng là những công ty mà Navalny nói là của Prigozhin. Các quan chức Ủy ban này nói “đường dây” điều phối giá để “thổi” giá lên trong các hợp đồng.

Theo ACF, những thỏa thuận vay tiền được dùng để áp dụng vào một biểu đồ hình tháp, trong đó công ty này trúng hợp đồng sẽ chuyển tiền cho doanh nghiệp kế tiếp, và công ty này dùng tiền để ký quỹ nhằm trúng một hợp đồng khác.

Cuộc điều tra của Ủy ban chống độc quyền cũng phát hiện: các công ty nộp đơn tranh thầu trên một diễn đàn mạng của chính phủ, từ một địa chỉ IP của công ty Tư vấn-điều hành Concord. Chủ công ty này là Violetta Prigozhin, mẹ của “Bếp trưởng” Prigozhin.

Tất cả các công ty này cũng sử dụng những địa chỉ e-mail đăng ký trên cùng địa chỉ IP nói trên, theo đúng cách mà công ty Medstroi của Prigozhin. Thông tin liên lạc của các công ty thì trùng với các số điện thoại của Kombinat Pitaniya Concord, một doanh nghiệp khác của Prigozhin.

Kết quả cuộc điều tra của Ủy ban chống độc quyền (mở hồi tháng 8.2016) cho thấy nhiều tài khoản ngân hàng của công ty Megaline. Những báo cáo cho thấy có các thỏa thuận vay tiền của hàng chục công ty khác do Prigozhin làm chủ.

Trong số các doanh nghiệp, chỉ mỗi công ty Megaline của Prigozhin hiện hữu trước khi chính phủ rao các quả thầu. Các công ty còn lại được lập sau khi đơn tranh thầu được nộp. Trên thực tế, trang tin điện tử Fontanka ở St Petersburg là nơi đầu tiên đề cập khả năng Prizoghin dùng quan hệ để giành được những hợp đồng với Bộ Quốc phòng Nga.

Hồi tháng 1.2016, Fontanka đăng bài về 5 công ty vô danh-do các cựu sĩ quan cảnh sát lập và Prigozhin được cho là nắm quyền kiểm soát. Một năm trước đó, các doanh nghiệp này giành được những hợp đồng quốc phòng (mà không phải tranh thầu) vốn có trị giá gần 30 tỉ rúp (530,2 triệu USD).

Nhưng tuyên bố của Ủy ban không nói đến Prigozhin, và nêu các hoạt động của “đường dây” này chỉ trị giá 2 tỉ rúp, chứ không phải 23 tỉ rúp trong các hợp đồng mà ACF nói đã vào tay các công ty của Prigozhin.

Luật sư Lyubov Sobol của ACF viết Facebook, nói bà không thể giải thích tại sao Ủy ban này chỉ xác định vài công ty mà bà nói thuộc “đường dây” của Prigozhin. Bà cũng trách các quan chức chọn cách phớt lờ chứng cứ Prigozhin sử dụng công ty tư vấn-quản lý Concord để điều hành đường dây này.

ACF nói họ sẽ nộp cảnh sát một đơn cáo buộc những người thuộc “đường dây”, tiếp sau báo cáo đầy đủ của Ủy ban chống độc quyền (dự kiến sẽ hoàn tất trong vài tuần tới). Nếu bị buộc tội, lãnh đạo các công ty này có thể bị kết án tối đa 6 năm tù.

Được sự giúp đỡ nhiệt tình của chính phủ liên bang

Trong cuộc điều tra chính thức mới nhất, ACF ‘vạch mặt’ Prigozhin là trùm một “đường dây” đã kiếm được hơn 23 tỉ rúp (405 triệu USD) từ các hợp đồng quốc phòng. Báo Moscow Times dùng chữ ‘vạch mặt’, nêu các doanh nghiệp của Prigozhin đã tranh được hơn 23 đơn đặt hàng, kiếm được số tiền trên từ Bộ Quốc phòng Nga, để cung cấp nhà ở và các dịch vụ công ích ở các căn cứ quân sự.

Navalny nói ACF phát hiện được nguồn tài sản ‘khủng’ của Prigozhin bằng cách sử dụng dữ liệu được công bố về các đơn đặt hàng của chính phủ liên bang. ACF nói họ xác định được các công ty khác do ông Prigozhin kiểm soát, nhờ phát hiện những trùng hợp lạ thường trong giấy tờ của chúng. Ví dụ: các công ty Ekobalt và Komponent đăng ký thành lập ở các văn phòng lân cận. ACF nói 4 công ty khác của Prigozhin được Bộ tình trạng khẩn cấp Nga cấp giấy phép hoạt động trong cùng ngày, có số đăng ký liên tiếp nhau.

Các công ty khác cũng nộp những đơn tranh thủ rất giống nhau để hòng trúng được các hợp đồng với chính phủ, chỉ vài lần thay đổi phần giới thiệu và phông chữ. Một số người có thể đứng đầu những công ty này được cho là thuộc “đường dây” của Prigozhin cũng là những “người có vấn đề”.

Ví dụ Vitaly Filippenko là nhà sáng lập-Giám đốc của công ty Ruskomplex. Ông ta đang bị tạm giam chờ xét xử, bị nghi gian lận nghiêm trọng, theo ACF. Dù Filippenko bị giam nhốt, Ruskomplex vẫn trúng được nhiều hợp đồng cấp chính phủ trị giá 99,5 triệu rúp (1, 6 triệu USD). ACF còn phát hiện công ty Spetsresurs đăng ký vốn cố định chỉ là một ghế dựa và một cái bàn. Nhưng công ty này trúng những hợp đồng cấp chính phủ trị giá 3,4 tỉ rúp (60 triệu USD). ACF nói cuộc điều tra của họ chỉ liên quan một trong những “đường dây” của Prigozhin.

Theo ACF, Prigozhin điều hành nhiều đường dây tương tự, giành được những hợp đồng quốc phòng có tổng trị giá 180 tỉ rúp (3,2 tỉ USD) gồm nhiều hợp đồng không phải tranh thầu.

Hồi tháng 10. 2016, báo Daily Mail (Anh) dẫn lời Navalny khẳng định Prigozhin từng trúng một quả hợp đồng trị giá 1, 6 tỉ bảng Anh để cung cấp thức ăn cho quân đội Nga, thêm 45 triệu bảng nữa để cung cấp thức ăn cho Bộ Tình trạng khẩn cấp và cho từng trường học ở Moscow.

Navalny đề nghị an ninh Nga điều tra sự giàu có của Prizoghin, nói: “Nếu con bạn đi học ở Moscow, thì bạn nên biết Prigozhin kiếm ra tiền từ từng bữa trưa mà con bạn ăn ở trường. Ông ta lo cung cấp thức ăn cho tất cả các đơn vị quân ở hàng trăm, có lẽ hàng ngàn thành phố. Tôi từng sống ở một trong những thành phố đó suốt nhiều năm”.

Prigozhin cũng phụ trách chuẩn bị nhà ở, bảo trì và sửa chữa ở các căn cứ này, nhất là xây một căn cứ mới ở biên giới Nga giáp Ukraine.

Cuối năm 2016, Bộ Tài chính Mỹ gia hạn trừng phạt đối với Nga, với lý do Nga can thiệp vào cuộc khủng hoảng chính trị ở Ukraine.

Prigozhin là một trong 7 người Nga bị đưa vào danh sách cấm vận này, với lý do ông ta “làm ăn với Bộ Quốc phòng Nga”, và một công ty có liên quan với ông ta trúng hợp đồng xây một căn cứ quân sự gần biên giới Nga-Ukraine.

Biệt thự “khủng” của Prizoghin

Nhờ nói chuyện có duyên, trở thành “anh hề của triều đình”

Navalny còn nói Prigozhin, 56 tuổi, còn là “chủ hai xí nghiệp bí mật đặt trong hai khối nhà ở St Petersburg, và đó là nơi chuyên tuyên truyền chống phá phương tây và ca ngợi ông Putin trên mạng xã hội”.

Hai “xí nghiệp” này ở ngoại ô St Petersburg, có tên chính thức là Văn phòng nghiên cứu Internet. Ở trong, các sinh viên được trả lương 400 bảng Anh/tháng (theo Daily Mail) để làm “dư luận viên” viết bình luận trên mạng nhằm tôn vinh ông Putin và bài bác phương tây.

Cuộc điều tra của Navalny-người muốn thay ông Putin làm Tổng thống Nga ở kỳ bầu cử năm 2018 nhưng bị kết án 5 năm tù treo vì tội phá hoại kinh tế (điều khiến ông ta không thể tham gia tranh cử) và ACF năm 2016 cũng đã vạch trần sự giàu có và quá khứ tội phạm của Prigozhin:

Vào những năm 1970, Prigozhin chỉ là một tay bán món bánh mì kẹp xúc xích hot-dog ở St Petersburg, phải “cúng tiền cho xã hội đen” để bán được hàng ở những ki-ốt quanh thành phố này.

Prigozhin từng thừa nhận: “Chúng tôi chuẩn bị mù tạt ngay trong nhà. Chúng tôi phải cúng 100 USD mỗi ki-ốt cho bọn giang hồ”. Ngày 29.11.1979, Prigozhin bị bắt vì tội trộm rồi bị quản thúc tại gia. Hai năm sau, ông ta bị buộc thêm nhiều tội trộm bạo lực và tội gian lận, phải ngồi tù 9 năm, đến năm 1998 thì được thả.

Khi Liên Xô sụp đổ, Prigozhin nhảy vào làm ăn, mở một cửa hiệu tạp hóa rồi đến năm 2001 thì mở một nhà hàng ở St Petersburg. Prizoghin trở nên giàu nứt đố đổ vách từ ngày ông Putin vừa làm Tổng thống Nga được một năm, đến nhà hàng của ông ta để dùng bữa.

Navalny kể: “Ban đầu ông ta làm quen với tài xế của ông Putin, rồi làm quen vệ sĩ của ông Putin và rồi trở nên một anh hề triều đình”, vì Prizoghin là “người kể chuyện có duyên”. Thông tin khác nêu lúc đó, Tổng thống Putin mời Tổng thống Pháp Jacques Chirac dùng bữa trên nhà hàng nổi Đảo Mới ở St Petersburg. Khi ấy, Đảo Mới là nhà hàng sang nhất và chủ là Prigozhin.

Nhưng các thượng khách được chính Prigozhin đảm nhận khâu phục vụ. Lúc đó, Prigozhin đã làm chủ nhiều nhà hàng hạng sang và trung bình ở khắp St Petersburg. Prigozhin từng tiết lộ với một tạp chí: “Tổng thống Putin nhận ra tôi sẵn sàng dọn bữa cho đẳng cấp quí tộc. Dù gì thì tất cả mọi người đều là khách của tôi”.

Năm 2003, Prizoghin tổ chức tiệc sinh nhật của Tổng thống Nga, đến năm 2008 thì lãnh phần tổ chức tiệc nhậm chức Tổng thống của ông Dmitry Medvedev (hiện là Thủ tướng Nga).

Prizoghin cùng vợ và con gái

Giàu nứt đố đổ vách, làm tiệc cưới hoành tráng cho con gái cưng

Ngày nay, tỉ phú Prigozhin sở hữu một biệt thự có bãi đáp trực thăng trị giá 7,5 triệu bảng Anh ở St Petersburg, một máy bay riêng Hawker 800 trị giá 12 triệu bảng, một chiếc du thuyền có 6 phòng ngủ, một phòng khách, các phòng cho nhân viên và trị giá 4,4 triệu bảng mang tên St Vitamin.

Prizoghin còn sở hữu một nhà nghỉ có hồ bơi trên mái và nhìn ra Biển Đen, lẩn khuất trong một khu bảo tồn tự nhiên. Navalny nói khu bảo tồn này chỉ cấm dân thường chứ không cấm “anh hề của Putin”.

Cả gia đình Prigozhin gồm con trai Pavel thường khoe khoang sự giàu có, chia sẻ ảnh chụp trong khoang máy bay hoặc đang nốc rượu sâm-banh trên chiếc du thuyền sang trọng mỗi khi họ đi nghỉ hạng sang ở khắp thế giới.

Prizoghin cũng tổ chức đám cưới hoành tráng cho cô con gái xinh đẹp Polina tại Lâu đài Konstantinovsky do hoàng tộc Sa hoàng Nga Romanov xây ở St Petersburg. Lâu đài này là một công thự dành cho Tổng thống Nga và Navalny gọi là "Lâu đài của Putin”.

Polina từng đăng ảnh cưới lên Instagram, giải thích “Việc khó nhất là nhận hàng triệu đóa hoa” từ trần lâu đài rớt xuống.

Con gái Polina của Prizoghin

Trung Trực (tổng hợp)